Een poliep in de dikke darm is een groei van het slijmvlies van de dikke darm. Poliepen kunnen verschillende maten en vormen hebben: van een speldenknop van enkele centimeters of een bobbeltje tot een poliep op een steel. Sommige mensen hebben maar één poliep, terwijl andere er meerdere kunnen hebben. Poliepen in de dikke darm komen vaak voor. Veel mensen hebben poliepen zonder het te weten omdat ze meestal geen klachten geven. Ongeveer 5-20% van alle mensen boven de vijftig jaar heeft poliepen.
De meeste poliepen zijn goedaardig en blijven dat ook. Maar in sommige poliepen kunnen cellen veranderen en uitgroeien tot een kwaadaardige tumor: darmkanker. Aan de buitenkant van een poliep kan je meestal niet zien of een poliep goedaardig of kwaadaardig is. Dit blijkt pas na onderzoek van het weefsel van de poliep.
Omdat poliepen kunnen uitgroeien tot darmkanker, worden bijna alle poliepen verwijderd die bij een darmonderzoek worden gevonden. Kleine hypoplastische poliepen worden niet altijd weggehaald. Dit zijn poliepen die wel kunnen groeien, maar niet gaan woekeren. De verwijderde poliepen worden onderzocht onder de microscoop om te zien of ze goedaardig of kwaadaardig zijn.
alle info op een rijin onze brochure over poliepen in de darm
Hoe herken ik het?
Oorzaken van poliepen in de dikke darm
Het is niet precies bekend hoe poliepen ontstaan en waarom sommige mensen ze wel krijgen en anderen niet. Wel weten we dat erfelijkheid, voeding en leefstijl invloed hebben op het krijgen van poliepen.
Erfelijke aanleg
Soms kunnen poliepen ontstaan door een erfelijke aandoening. De meest voorkomende erfelijke aandoeningen die poliepen veroorzaken zijn:
Lynch syndroom Dit is de meest voorkomende erfelijke vorm van darmkanker die begint als een poliep. Ongeveer 5% van alle darmkankerpatiënten heeft het Lynch syndroom.
Familiaire Adenomateuze Polyposis (FAP) Bij FAP ontstaan honderden poliepen in de dikke darm. Dit ontstaat vaak al op een jonge leeftijd tussen 10 en 20 jaar. Later kunnen er ook poliepen in de dunne darm ontstaan.
MutYH Geassocieerde Polyposis (MAP) Dit is een erfelijke aandoening door een verandering in het MutYH-gen. Bij MAP ontstaan tientallen poliepen in de dikke darm, meestal voor het vijftigste levensjaar. De ziekte is minder ernstig dan FAP.
Peutz-Jeghers Syndroom Dit is een zeldzame erfelijke aandoening waarbij poliepen in het hele spijsverteringsstelsel en in de neus voorkomen. De poliepen ontstaan vooral in de dunne darm en minder vaak in de dikke darm.
Als een van deze syndromen of darmkanker in je familie voorkomt, is het verstandig om dit met je huisarts te bespreken. De huisarts kan je doorverwijzen naar een maag-darm-leverarts (MDL-arts) of naar een Klinisch Genetisch Centrum voor erfelijkheidsonderzoek als je tot een risicogroep behoort.
Voeding en leefstijl
Ook ongezonde voeding en een ongezonde leefstijl kunnen bijdragen aan het ontstaan van poliepen. De belangrijkste risicofactoren zijn:
Eten van veel rood en bewerkt vlees Mensen die veel vlees eten, hebben een grotere kans op poliepen. Vooral rood vlees zoals rundvlees, varkensvlees, lamsvlees en geitenvlees, en bewerkt vlees zoals vleeswaren en worst, verhogen het risico.
Overmatig alcoholgebruik en roken Roken en drinken zijn slecht voor het darmslijmvlies en kunnen mogelijk bijdragen aan het ontstaan van poliepen.
Weinig lichaamsbeweging en overgewicht Overgewicht en weinig bewegen verhogen de kans op darmkanker en waarschijnlijk ook op poliepen.
Klachten en symptomen bij poliepen in de dikke darm
Poliepen in de dikke darm geven meestal geen klachten. Bij grotere poliepen kunnen deze klachten voorkomen:
bloed in de ontlasting
een verandering in het ontlastingspatroon
buikpijn
Deze klachten kunnen ook voorkomen bij onschuldige aandoeningen of bij darmkanker. Als je bloed in je ontlasting ziet, maak dan een afspraak met je huisarts. Voor de andere klachten geldt: ga naar de huisarts als ze langer dan twee weken aanhouden. De huisarts kan bepalen of verder onderzoek nodig is.
Hoe gaat het verder?
Diagnose van poliepen in de dikke darm
Er zijn verschillende onderzoeken waarmee de arts poliepen in de dikke darm kan opsporen. Dit zijn de meest gebruikelijke onderzoeken:
Kijkonderzoek (endoscopie)
Dit is de meest gebruikelijke manier om poliepen te vinden. De arts gebruikt een dunne, flexibele slang met een lampje en camera (endoscoop) die via de anus in de darm gaat. De arts kan zo de binnenkant van de darm bekijken op een beeldscherm.
Coloscopie: Hierbij bekijkt de arts de hele dikke darm
Sigmoïdoscopie: Hierbij bekijkt de arts alleen de endeldarm en het bochtige deel van de dikke darm (sigmoïd)
Soms kan de arts niet de hele dikke darm bekijken door bijvoorbeeld vernauwingen, scherpe bochten in de darm, of omdat het te pijnlijk is. In dat geval kan de arts een ander onderzoek voorstellen, zoals een CT-scan.
CT-scan (CT-colografie)
Soms worden poliepen vastgesteld door middel van beeldvormend onderzoek zoals een CT-colografie. Dit wordt ook wel een virtuele coloscopie genoemd. Het is een speciaal röntgenonderzoek waarbij gebruik wordt gemaakt van een CT-scan. Het voordeel is dat er geen inwendig onderzoek nodig is, maar wel de binnenkant van de darm bekeken kan worden. Het nadeel is dat er tijdens dit onderzoek geen kleine ingrepen, zoals het nemen van een weefselhapje (biopsie) of het verwijderen van een poliep, gedaan kunnen worden
Poliepen opsporen met bevolkingsonderzoek
In Nederland wordt een landelijk het bevolkingsonderzoek darmkanker (BVO) uitgevoerd. Iedereen tussen 55 tot 75 jaar krijgt elke twee jaar een uitnodiging om mee te doen. Voor het onderzoek moet je een beetje ontlasting opsturen. Deze ontlasting wordt gecontroleerd op bloedsporen. Bloedsporen kunnen wijzen op darmpoliepen of darmkanker, maar ook andere aandoeningen.
Als er bloedsporen in de ontlasting zijn gevonden, krijg je een uitnodiging voor een vervolgonderzoek. Dit vervolgonderzoek is een kijkonderzoek van de dikke darm (coloscopie). Met het bevolkingsonderzoek darmkanker kunnen poliepen worden ontdekt. Het is dan niet altijd meteen duidelijk of het om goed- of kwaadaardige poliepen gaat. Lees meer over het bevolkingsonderzoek Nederland.
Behandeling van poliepen in de dikke darm
Als de arts tijdens een kijkonderzoek poliepen vindt, kunnen deze meestal direct worden verwijderd. Dit heet poliepectomie. Bij een poliepectomie schuift de arts een instrument door de endoscoop om de poliep weg te halen. Het verwijderen van een poliep doet geen pijn. De verwijderde poliep wordt daarna in een laboratorium onderzocht. Daar wordt vastgesteld om wat voor soort poliep het gaat. Je krijgt de uitslag van dit onderzoek na ongeveer een week. Als de poliep heel groot is, kan het zijn dat er een nieuw kijkonderzoek nodig is. Dit wordt dan gedaan door een extra gespecialiseerde MDL-arts.
Operatief verwijderen van poliepen Als poliepen tijdens een kijkonderzoek niet verwijderd kunnen worden, bijvoorbeeld omdat ze te groot zijn, moeten soms met een operatie worden verwijderd. Dit geldt ook voor poliepen die in de darmwand zijn gegroeid.
Controle na het verwijderen van poliepen
Na het verwijderen van poliepen blijf je mogelijk langere tijd onder controle. Dit komt omdat er na een tijdje weer nieuwe poliepen kunnen ontstaan. Er zijn landelijke afspraken over hoe deze controles moeten plaatsvinden. Hoe vaak en wanneer controles plaatsvinden, hangt af van:
de soort poliep
het aantal gevonden poliepen
de grootte van de poliep
of poliepen normale cellen of veranderde cellen hadden
erfelijke factoren
andere ziekten of aandoeningen
de leeftijd van de patiënt
Afhankelijk van de uitslag kan het advies zijn om na 3, 5 of 10 jaar terug te komen. Soms is het niet nodig. De arts kan je hier meer over vertellen.
Wanneer is een nieuw kijkonderzoek niet nodig?
Een kijkonderzoek is soms niet nodig als:
er bij het eerste onderzoek 5 of minder kleine poliepen waren met normale celdeling.
er geen veranderde cellen in je poliepen waren.
bij de laatste 3 kijkonderzoeken is bijna niets gevonden. De kans is dan heel klein dat je een poliep hebt die kan uitgroeien tot darmkanker. Als je jonger bent dan 75 jaar bent, kan je weer meedoen aan het bevolkingsonderzoek darmkanker.
je ouder bent dan 80 jaar
je niet fit bent of geen kijkonderzoek wil ondergaan.
In 2022 zijn er nieuwe afspraken gemaakt over wanneer je wel of geen kijkonderzoek nodig hebt. Hierdoor kan het zijn dat je normale controles zijn veranderd. Als je hier vragen over hebt, kan je terecht bij je behandelend arts.
Wat kan ik doen?
Tips en adviezen bij poliepen in de dikke darm
Eet vezelrijk, gezond en gevarieerd.
Gezonde voeding met veel vezels houdt je darm gezond. Vezels zorgen voor een soepele ontlasting en stimuleren de darmbeweging. Ze voeden ook de goede bacteriën in je darmen, ook wel je microbioom. Eet dagelijks 30 tot 40 gram vezels. Vezels zitten in groente, fruit, volkorengraanproducten, maar ook in peulvruchten, aardappels, noten en zaden. Begin rustig met extra vezels om opgeblazen gevoel en winderigheid te voorkomen. Je darmen hebben tijd nodig om aan deze extra vezels te wennen. Het advies is om het rustig op te bouwen. Wil je weten hoe je vezelrijk kan eten? Lees hier alles over vezels.
Drink voldoende.
Drink elke dag anderhalf tot twee liter vocht. Kies voor water, thee, koffie of (plantaardige) zuivel. Drink liever geen frisdrank of alcohol. Voldoende drinken helpt vezels hun werk te doen en voorkomt verstopping.
Zorg voor voldoende beweging en zorg voor een gezond gewicht.
Zowel overgewicht als te weinig bewegen zijn risicofactoren voor het ontstaan van darmkanker en waarschijnlijk ook voor poliepen in de dikke darm. Het advies is om wekelijks ten minste twee en een half uur matig intensief te bewegen, zoals wandelen of rustig fietsen. En om daarnaast twee keer per week spier- en botversterkende activiteiten te doen. Denk aan fitness of hardlopen.
Rook niet en drink geen alcohol
Roken en alcohol drinken zijn slecht voor het darmslijmvlies en kunnen mogelijk bijdragen aan het ontstaan van darmpoliepen.
Wees matig met het eten van rood vlees en bewerkt vlees.
Onder rood vlees wordt verstaan rundvlees, varkensvlees, lamsvlees en geitenvlees. Bewerkt vlees is vlees dat is geconserveerd door rook, toegevoegd zout of chemische conserveringsmiddelen.
Let op klachten die kunnen wijzen op poliepen
Door poliepen op tijd te weg te laten halen kan darmkanker voorkomen worden.
Doe mee met het Bevolkingsonderzoek damkanker
Het bevolkingsonderzoek kan mogelijke kwaadaardige poliepen opgespoord worden, voordat je klachten hebt. Vroege opsporing van darmkanker vergroot de kans op succesvolle behandeling en overleving. Lees meer over het bevolkingsonderzoek
Deze informatie is geschreven door de Maag Lever Darm Stichting
In samenwerking met: Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen (NVMDL)
Dr. Matthijs Kramer, MDL-arts, Maastricht UMC+ (NVMDL)
Dr. Kim van Boxtel, MDL-arts (gastroenterologist) Bravis ziekenhuis (NVMDL)
Drs. C.V. Hoge, MDL-arts, Maastricht UMC+
Laatst herzien: Juni 2024
We houden je graag op de hoogte
We informeren je graag zo goed, betrouwbaar en compleet mogelijk over spijsverteringsziekten en -klachten. Voor voorlichting en onderzoek naar spijsverteringsziekten zijn wij volledig afhankelijk van donateurs.
