Hepatitis betekent ontsteking van de lever. Het woord hepatitis is afgeleid uit het Grieks. Hepar betekent lever en itis betekent ontsteking. Hepatitis E wordt veroorzaakt door het hepatitis E-virus. Het gaat hierbij om een ander virus dan bij hepatitis A, B, C en D. Al deze vormen worden veroorzaakt door een virus. Daarom spreken we over virale hepatitis.
Hepatitis E komt wereldwijd voor, ook in Nederland komt de ziekte voor. De ziekteverschijnselen bij hepatitis E lijken op die van hepatitis A.
Er zijn vier typen van het hepatitis E-virus.
Type 1 en 2
Komen voor in ontwikkelingslanden
Komen bij mensen voor
Overdracht vindt plaats via verontreinigd drinkwater en voedsel
Type 1 kan ernstige ziekte en sterfte tijdens de zwangerschap veroorzaken
Type 3 en 4
Komen bij mensen en dieren voor
Overdracht vindt plaats via mens-diercontact (van dier op mens) en consumptie van rauw of onvoldoende verhit vlees
Type 3
Komt vooral voor bij varkens, herten en wilde zwijnen
Het enige type dat in Nederland voorkomt en veroorzaakt bijna nooit ernstige klachten
Feiten en cijfers over hepatitis E
Nederland
In Nederland komt hepatitis E weinig voor. De laatste jaren neemt het aantal besmettingen met hepatitis E toe. De oorzaak hiervan is nog onbekend.
Wereldwijd
Wereldwijd zijn er jaarlijks zo’n 20 miljoen hepatitis E-infecties. Er zijn ruim drie miljoen acute gevallen en zo’n 70.000 doden gerelateerd aan hepatitis E. Deze getallen worden vooral bepaald door uitbraken in ontwikkelingslanden. Hepatitis E komt vooral in landen met slechte sanitaire voorziening en matige hygiënische omstandigheden.
Type 1 komt voor in Azië en Latijns-Amerika
Type 2 komt voor in Afrika en Mexico
Type 3 komt wereldwijd voor, ook in Nederland
Type 4 komt voor in Oost-Azië en Centraal-Europa
Oorzaak hepatitis E
De oorzaak van hepatitis E is besmetting met het hepatitis E-virus. Het virus veroorzaakt een ontsteking aan de lever. Het virus komt wereldwijd voor. Er zijn verschillende typen van het virus. In Nederland komt alleen type 3 voor. Dit is een ander type dan in ontwikkelingslanden voorkomt. In ontwikkelingslanden komt besmetting via verontreinigd drinkwater en voedsel het meeste voor.
Het is niet precies bekend hoe mensen in Nederland besmet raken met het hepatitis E-virus. Besmetting van mens op mens is zeer klein. Het virus kan voorkomen in vlees en ontlasting van onder andere varkens, herten en wilde zwijnen. Besmetting met hepatitis E kan plaatsvinden door het eten van besmet voedsel, zoals varkensvlees dat onvoldoende verhit is, en via besmet bloed.
Toename aantal besmettingen
Sinds 2014 is in Nederland het aantal mensen dat besmet is met hepatitis E sterk gestegen. De oorzaak hiervan is nog niet duidelijk.
Het Centraal Veterinair Instituut (CVI), de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) onderzoeken of varkens hierin een rol spelen. Onderzocht wordt of er ook andere besmettingsbronnen zijn.
Leverworst en leverpaté besmet met het hepatitis E-virus
Bloedbank Sanquin heeft enige tijd geleden een aantal varkensvleesproducten onderzocht. In 78% van de onderzochte leverworsten en in 80% van de leverpaté’s is het hepatitis E-virus aangetroffen. De NVWA heeft dit met eigen onderzoek bevestigd. Leverworst en leverpaté zijn producten die niet goed zijn verhit.
Voedingsadvies van RIVM
Het RIVM heeft naar aanleiding van dit onderzoek in juni 2016 een voedingsadvies opgesteld. Dit advies is voor mensen die een transplantatie hebben gehad en medicijnen gebruiken die de afweer onderdrukken. Bij hen kan hepatitis E ernstig verlopen en is er een grotere kans op chronische hepatitis E.
Hoe herken ik het?
Klachten en symptomen bij hepatitis E
De klachten en het ziekteverloop van hepatitis E komen overeen met die van hepatitis A. Hepatitis E geneest meestal binnen één tot vier weken en verloopt bijna nooit ernstig. De meeste mensen krijgen geen klachten.
Klachten die kunnen optreden bij hepatitis E zijn:
misselijkheid
moeheid
weinig zin in eten
koorts
spier- en gewrichtspijnen
een gevoel van griep
pijn boven in de buik aan de rechterkant
geel worden van het oogwit en de huid
donkere urine
lichtgekleurde ontlasting (grijs-wit)
Ziekteverloop
Hepatitis E geneest meestal binnen één tot vier weken en verloopt bijna nooit ernstig. Het lichaam ruimt het virus zelf op.
Naar schatting is de tijd tussen besmetting met het virus en het optreden van klachten twee tot acht weken. Dit noemen we incubatietijd. De meeste mensen krijgen geen klachten. Mensen met een verminderde weerstand kunnen wel klachten krijgen.
Hepatitis E kan chronisch worden bij mensen met een sterk verminderde weerstand. Transplantatiepatiënten hebben een verminderde weerstand doordat zij medicijnen krijgen die de afweer onderdrukken. Ook bij chemotherapie of een ernstige ziekte kan de weerstand verminderd zijn, waardoor het lichaam het virus niet kan opruimen.
Hoe gaat het verder?
Diagnose van hepatitis E
De huisarts kan via bloedonderzoek de diagnose van hepatitis E stellen. Het bloed wordt onderzocht op de aanwezigheid van antistoffen tegen het hepatitis E-virus. Antistoffen zijn vanaf ongeveer twee tot zes weken na besmetting in het bloed aantoonbaar.
Behandeling van hepatitis E
Een behandeling is meestal niet nodig. Hepatitis E gaat na verloop van tijd vanzelf over. Gezonde mensen die besmet zijn geraakt met het virus genezen meestal binnen enkele weken. Bij mensen met een verminderde weerstand kan hepatitis E wel ernstig verlopen of chronisch worden.
Oorzaken van een verminderde weerstand kunnen zijn:
het gebruik van medicijnen die de afweer onderdrukken bijvoorbeeld na een transplantatie
chemotherapie
een ernstige ziekte
Medicijnen
Er bestaan geen specifieke medicijnen tegen hepatitis E. Wel blijkt het medicijn ribavirine bij een aantal patiënten effectief te zijn. Ribavirine is een virusremmer.
Bij mensen die medicijnen gebruiken die de afweer onderdrukken, kan het verlagen van de dosering daarvan gunstig zijn.
Wat kan ik doen?
Tips en adviezen bij hepatitis E
Adviezen voor patiënten met hepatitis E ter voorkoming van besmetting van anderen zijn niet nodig. Iemand met hepatitis E mag gewoon naar het kindercentrum, school of werk. De kans op besmetting van mens op mens is uitermate klein. Als hygiëneadviezen, zoals handen wassen, worden opgevolgd zijn de risico’s minimaal.
Goede persoonlijke hygiëne: handen wassen na toiletbezoek, voor het eten en voor het bereiden van eten
Wees met name in het buitenland alert op besmetting via voedsel en drinkwater. Let er op dat voedsel en water goed gekookt is
Wees voorzichtig met varkensvlees, met name leverworst en leverpaté. Het varkensvlees in Nederland kan besmet zijn met hepatitis E. Verhit varkensvlees daarom altijd goed, zodat de virussen in het vlees worden gedood. Wees voorzichtig met leverworst en leverpaté van varkens. Bloedbank Sanquin heeft kort geleden een aantal varkensvleesproducten onderzocht. In veel van deze producten is het hepatitis E-virus aangetroffen. Meer hierover lees je onder ‘Hoe hepatitis E ontstaat’.
Er is geen vaccin tegen hepatitis E
Patiëntenvereniging en meer informatie
Nederlandse Leverpatiënten Vereniging
De Nederlandse Leverpatiënten Vereniging (NLV) een actieve patiëntenorganisatie voor iedereen die met een leverziekte te maken heeft: patiënten, familieleden, zorgverleners en andere betrokkenen. De vereniging verzorgt informatiemateriaal, geeft voorlichting, maakt het delen van ervaringen mogelijk en speelt een belangrijke rol in de belangenbehartiging van leverpatiënten.
Hepatitisinfo.nl
Op hepatitisinfo.nl vind je informatie over verschillende leveraandoeningen.
Deze informatie is geschreven door de Maag Lever Darm Stichting in samenwerking met de Nederlandse Leverpatiëntenvereniging
In samenwerking met:
Dr. Rob de Knegt, MDL-arts
Dr. Martijn ter Borg, MDL-arts
Laatst herzien:
januari 2017
Bronnen:
NHG-Standaard Virushepatitis en andere leveraandoeningen, 2016
RIVM-website
Factsheets WHO, 2016
We houden je graag op de hoogte
We informeren je graag zo goed, betrouwbaar en compleet mogelijk over spijsverteringsziekten en -klachten. Voor voorlichting en onderzoek naar spijsverteringsziekten zijn wij volledig afhankelijk van donateurs.
