Giardia lamblia is een parasiet. Een parasiet is een organisme dat voor zijn ontwikkeling gebruik maakt van een gastheer. De gastheer is het organisme (mens of dier) waarop of waarin de parasiet leeft. De parasiet voedt zich ten koste van deze gastheer en kan zich in de gastheer vermeerderen. Een infectie veroorzaakt door een parasiet wordt een parasitaire infectie genoemd.
Giardia lamblia is een parasiet die wereldwijd voor komt en vooral in tropische gebieden. In Nederland komt een infectie met de Giardia lamblia regelmatig voor en vooral bij kinderen. Een infectie met Giardia lamblia wordt giardiasis of lambliasis genoemd.
Giardia lamblia kan als parasiet niet buiten de gastheer overleven. Cysten van Giardia lamblia kunnen dat echter wel. Een cyste is een soort blaasje met daarin de parasiet ‘in rust’. Een infectie met Giardia lamblia wordt opgelopen als de cysten via de mond, slokdarm en maag in de dunne darm terechtkomen. In de dunne darm barst de cyste open en komt de parasiet vrij. Deze gaat zich vervolgens vermenigvuldigen en zich vasthechten aan de darmwand. De darmwand raakt hierdoor beschadigd. Dit kan diarree en andere darmklachten als gevolg hebben. In de darm vormt de parasiet zich weer om tot een cyste. De cysten worden daarna met de ontlasting uitgescheiden. Zo kan opnieuw een infectie optreden.
Een infectie met Giardia lamblia komt op elke leeftijd voor maar vooral bij kinderen tussen de 5 en 14 jaar. In Nederland zijn er vooral in de maanden augustus, september en oktober veel gevallen van giardiasis.
Giardia lamblia komt behalve bij de mens ook voor bij huisdieren zoals katten en honden en ook bij kalveren, schapen, muizen en varkens. Het risico lijkt dan ook te bestaan dat een infectie met Giardia lamblia niet alleen wordt overgedragen van mens op mens maar ook van dier op mens en andersom. De aandoening wordt ook wel genoemd:
Giardia intestinalis
Giardia duodenalis
Giardiasis
Lambliasis
Oorzaken van infectie met Giardia lamblia
Besmetting kan plaats vinden door contact met ontlasting waarin de cysten van de parasiet zitten. Dit is mogelijk via:
het eten of drinken van besmet voedsel;
het zwemmen in – en drinken van – besmet water;
rechtstreeks contact met ontlasting van een besmet persoon.
Onder slechte hygiënische omstandigheden is de kans op besmetting erg groot. Daarom komen in sommige gebieden zelfs epidemieën van giardiasis voor. Er is sprake van een epidemie als er in een bepaalde periode veel meer gevallen zijn van giardiasis dan normaal.
Op kleine schaal komen in Nederland epidemieën voor op kleuterscholen, crèches en kinderdagverblijven. Dit heeft veelal te maken met de nog gebrekkige hygiëne van kleine kinderen. In sommige gevallen is er sprake van herbesmetting door de patiënt zelf of door besmette gezinsleden.
Hoe herken ik het?
Klachten en symptomen bij infectie met Giardia lamblia
Een infectie met Giardia lamblia kan zich op verschillende manieren uiten en meer of minder ernstige klachten veroorzaken. Soms zijn er nauwelijks of geen klachten en verdwijnen deze na korte tijd. In andere gevallen zijn de klachten maandenlang aanwezig.
Diarree
De meest voorkomende klacht is diarree. De diarree kan waterdun zijn maar er kan ook sprake zijn van brijige, stinkende diarree. De diarree bevat geen bloed of slijm en gaat vaak gepaard gaat met misselijkheid, gasvorming, buikkrampen en vettige, stinkende ontlasting. Soms zijn er ook klachten zoals koorts en braken. Perioden met klachten worden vaak afgewisseld met perioden waarin er nauwelijks of geen klachten zijn.
In zeldzame gevallen zijn de klachten ernstiger. Soms kan de infectie het dunne darmslijmvlies ernstig beschadigen waardoor voedingsstoffen niet goed meer opgenomen kunnen worden. Met name jonge kinderen zijn hier gevoelig voor. Zij verliezen gewicht en gaan in groei achterlopen.
Bij volwassen patiënten kunnen de klachten na verloop van tijd chronisch worden. Ook dan worden voedingsstoffen minder goed opgenomen door de beschadiging van het darmslijmvlies. Hierdoor kun je last krijgen van stinkende, vettige ontlasting en gewichtsverlies.
Omdat de cysten van de Giardia Lamblia zich hechten aan de wand van de dunne darm kan de opname van ijzer worden verminderd. Dit kan leiden tot bloedarmoede. Een kenmerkende klacht bij bloedarmoede is vermoeidheid.
Als de parasiet vanuit de dunne darm in de galwegen terechtkomt, kan dit een lichte galblaasontsteking veroorzaken. Dit gebeurt slechts zelden.
In zeldzame gevallen kan een infectie met Giardia lamblia ook gepaard gaan met reactieve artritis (gewrichtsontsteking) en urticaria (netelroos).
Hoe gaat het verder?
Diagnose van infectie met Giardia lamblia
De diagnose wordt over het algemeen gesteld door de ontlasting te testen op de cysten van de parasiet en/of op de parasiet zelf. Omdat de parasiet zelf buiten het lichaam snel afsterft, moet een speciaal ‘fixatiemiddel’ gebruikt worden. De parasiet wordt hierdoor geconserveerd en kan zo samen met de cysten aangetoond worden.
Omdat het aantal cysten en parasieten sterk kan variëren per portie ontlasting wordt geadviseerd de ontlasting gedurende drie dagen te verzamelen om te onderzoeken. Dit wordt ook wel de Triple-Feces-Test (de TFT) genoemd.
Een andere mogelijke test is een ELISA-test. Met behulp van deze test kunnen specifieke antigenen voor Giardia lamblia in de ontlasting aangetoond worden.
Soms is een biopsie van dunne darmweefsel of het afzuigen van dunne darmslijm noodzakelijk om de parasiet in het darmslijmvlies aan te tonen. Dit gebeurt tijdens een gastroscopie. Een gastroscopie is een kijkonderzoek van de binnenkant van de maag en het eerste deel van de dunne darm.
Behandeling van infectie met Giardia lamblia
Hoewel de ziekte in veel gevallen vanzelf overgaat, is het vaak toch verstandig om een infectie te behandelen met medicijnen. Dit is bijvoorbeeld belangrijk om besmetting van gezinsleden te voorkomen. De huisarts zal een antibioticum voorschrijven waardoor de parasiet gedood wordt.
Twee tot drie weken na de behandeling moet de ontlasting weer gecontroleerd worden (met meerdere monsters verspreid over enkele dagen). Soms is de parasiet en/of de cysten van de parasiet nog steeds aanwezig. Een tweede behandeling met een ander medicijn of een hogere dosis van hetzelfde medicijn is dan noodzakelijk.
Om uitdroging als gevolg van ernstige diarree te voorkomen, is het noodzakelijk om veel te drinken. Bij diarree verlies je niet alleen vocht maar ook zouten. Dit tekort aan vocht en zouten moet bij hevige diarree worden aangevuld. Je kunt hiervoor het middel ORS (Oral Rehydration Salt) gebruiken. Dit middel is zonder recept verkrijgbaar bij drogist en apotheek. ORS is een poeder dat je oplost in water. Hiermee vul je niet alleen vocht aan, maar ook zouten en suikers.
Wat kan ik doen?
Tips en adviezen bij infectie met Giardia lamblia
(voedings)adviezen bij een Giardia lamblia infectie
eten
Bij een darminfectie mag je in principe gewoon alles eten. Het advies om alleen thee en beschuit te nemen tijdens een darminfectie is achterhaald. Het is juist goed om normaal te eten. Op die manier sterk je snel weer aan en verbeter je de conditie. Een gezonde gevarieerde en vezelrijke voeding is belangrijk. Een gezonde voeding bevat alle voedingsstoffen die jouw lichaam dagelijks nodig heeft.
De Schijf van Vijf van het Voedingscentrum schetst kaders voor een goede, gezonde voeding. De Schijf van Vijf bestaat uit vijf vakken met producten waarmee je elke dag opnieuw gezond en gevarieerd kunt eten. Neem iedere dag voldoende producten uit elk vak en varieer genoeg! Als je eet volgens de Schijf van Vijf krijgt jouw lichaam voldoende vezels, wat erg belangrijk is voor een gezonde buik. Ook krijg je op deze manier voldoende mineralen, vitaminen, eiwitten, koolhydraten en vetten binnen. Kies daarnaast niet te vaak voor producten die buiten de Schijf van Vijf vallen. Op deze manier zorg je goed voor jouw lichaam, om zo snel mogelijk weer fit te kunnen worden.
Als je nog niet veel eetlust hebt, gebruik dan meerdere kleine maaltijden per dag in plaats van drie hoofdmaaltijden. Voedingsmiddelen met lactose (melksuiker) of cafeïne kun je eventueel tijdelijk weglaten omdat die de diarreeklachten kunnen verergeren. Bruin brood of volkorenbrood is beter dan wit brood omdat het meer vezels bevat. Groenten en fruit bevatten ook veel vezels. Vezels werken als een soort spons en ze dikken de ontlasting in. Op deze manier kunnen ze helpen bij diarree.
Tijdens en soms na een behandeling met een antibioticum kun je last krijgen van bijwerkingen zoals diarree of andere darmklachten. Dit komt doordat het antibioticum niet alleen de parasiet doodt maar ook de nuttige darmbacteriën. Deze nuttige darmbacteriën leven in de darm en zorgen samen met andere darmbacteriën voor een evenwichtig microbioom. Door het gebruik van een antibioticum kan het evenwicht dus verstoord raken waardoor klachten kunnen ontstaan. Mogelijk kunnen deze klachten verminderen door probiotica te gebruiken. Probiotica zijn producten waaraan nuttige darmbacteriën zijn toegevoegd. Probiotica zijn te koop in de vorm van zuivelproducten in de supermarkt en in capsules of poeders bij de drogist of apotheek.
zwangerschap
Als je zwanger bent, of kunt zijn, is het verstandig om dit met jouw arts te bespreken. Het gebruik van de medicijnen tegen een Giardia lamblia infectie wordt namelijk afgeraden tijdens een zwangerschap. Bij ernstige klachten kan behandeling toch nodig zijn maar in andere gevallen is een afwachtende houding gewenst.
Het is dan wel belangrijk dat jouw verloskundige of huisarts regelmatig jouw gewicht controleert. Ook de bloedwaarden en vitamines moeten goed in de gaten gehouden geworden tijdens de zwangerschap. Door langdurige diarree kunnen tekorten ontstaan aan bepaalde vitamines en ijzer.
Voorkomen van een infectie met Giardia lamblia
In die gebieden waar Giardia lamblia veel voorkomt, is het belangrijk dat je:
• Geen ongekookt of ongefilterd water gebruikt;
• Geen rauwe groenten of ongeschild fruit eet;
• Regelmatig jouw handen wast, in elk geval na toiletbezoek en voor je gaat eten.
hygiëne
Om te voorkomen dat de infectie wordt overgedragen op andere personen is het noodzakelijk om te zorgen voor een goede hygiëne:
• Knip de nagels kort en houd de handen en nagels goed schoon.
• Zorg voor goede hygiënische omstandigheden in huis, de keuken en het toilet.
• Was de handen voor het eten en nadat je naar de toilet bent geweest.
• Vooral bij groepen kinderen met onderling nauw contact (kleuterscholen, crèches en
kinderdagverblijven) is hygiëne erg belangrijk.
Colofon
Deze informatie is geschreven door de Maag Lever Darm Stichting samen met experts.
We houden je graag op de hoogte
We informeren je graag zo goed, betrouwbaar en compleet mogelijk over spijsverteringsziekten en -klachten. Voor voorlichting en onderzoek naar spijsverteringsziekten zijn wij volledig afhankelijk van donateurs.
