Toiletten in het onderwijs: tijd voor verandering
Svenja is voorzitter van de Vereniging Anusatresie en werkt als leerkracht. Ze heeft de aangeboren darmafwijking anorectale malformatie (ARM). Svenja vertelt over haar dagelijkse uitdagingen met deze aandoening en ze benadrukt het belang van veilige en toegankelijke schooltoiletten voor kinderen.
Elke situatie is anders
"ARM is een aangeboren aandoening waarbij kinderen zonder anus worden geboren of met een anus die niet op de juiste plek zit of er anders uitziet. Er zijn verschillende variaties van deze aandoening. Bij meisjes kan het bijvoorbeeld voorkomen dat de anus, plasbuis en vagina in één opening uitkomen. Bij jongens kan de anus op een verkeerde plek zitten of zelfs met de blaas verbonden zijn.
De verschillende vormen van deze aandoening zorgen ervoor dat elk kind andere gezondheidsproblemen kan hebben. Het is ook een zeldzame aandoening, want in Nederland worden elk jaar maar ongeveer 40 tot 60 kinderen geboren met ARM. Sommigen hebben alleen lichte klachten. Maar anderen ervaren vaak problemen, zoals obstipatie of ongewild ontlasting verlies."
Wc is heilig
"ARM belemmert me niet, maar ik houd er dagelijks wel rekening mee. Het begint al met de voortdurende check: hoe staat mijn buik er vandaag voor, heb ik er last van en waar is er een wc in de buurt? Ook let ik extra op wat ik eet. Zo kan ik geen yoghurt eten en moet ik soja vermijden. Ik ken ook iemand met ARM die op witbrood en bananen leeft, terwijl ik die producten juist echt niet moet eten. Wat voor de één werkt, geldt vaak niet voor de ander. Dit maakt het ook moeilijk om goed onderzoek te doen naar ARM. Ook maakt het lastig welke behandeling of adviezen goed werken.
Daarnaast ken ik leden van de vereniging die altijd extra kleren bij zich hebben. Het kan zomaar misgaan als ze bijvoorbeeld iets verkeerds hebben gegeten en er geen wc in de buurt is. Daarom is een toilet voor ons echt heilig. Als ik namelijk moet gaan, dan is het wel fijn dat het zo snel mogelijk kan. Voordat ik de deur uit ga, drink ik vaak ook geen glas water meer, om hoge nood te voorkomen. Dit zijn allemaal dingen waar je elke dag mee bezig bent."
No-go: open schooltoiletten
"Basisscholen eisen dat kinderen vanaf vier jaar zindelijk zijn, maar dat is voor veel kinderen met ARM niet haalbaar. De ervaringen verschillen per school; sommige scholen zijn begripvol en bieden hulp, terwijl anderen geen ondersteuning willen bieden. Dit frustreert mij als leerkracht en kan ik niet begrijpen. Ik heb als kind zelf het geluk gehad dat mijn basisschool me omarmde en dat ik gebruik mocht maken van het lerarentoilet. Maar ik besef ook dat dit een uitzondering is. En daarbij: niemand wil het gevoel hebben dat ze anders zijn.
Onlangs sprak ik met mijn leerlingen over het onderzoek van MLDS over schooltoiletten. Ik vroeg wie zich ook ongemakkelijk voelt op het toilet, en tot mijn verbazing gingen alle handen omhoog. Ze gaven aan dat ze zich niet prettig voelen door de geluiden en geuren, en hoewel de toiletten op het oog mooi zijn, zijn de hokjes open aan de boven- en onderkant, wat het ongemak groter maakt. Het is belangrijk dat elk kind, of het een aandoening heeft of niet , zich veilig en comfortabel voelt op schooltoiletten."
Ga in gesprek met elkaar
"Wij als Vereniging Anusatresie willen zorgen voor betere informatie over aandoeningen die problemen kunnen geven met naar het toilet gaan, zoals ARM. Het is belangrijk dat scholen openstaan voor gesprekken over de behoeften van kinderen met gezondheidsproblemen. In plaats van snel ‘nee’ te zeggen, moeten scholen kijken naar wat elk kind nodig heeft en hoe zij kunnen helpen. Dit kan betekenen dat scholen ouders inschakelen of extra middelen aanvragen, bijvoorbeeld voor een aangepast toilet of ondersteuning om naar het toilet te kunnen gaan. Elk kind is anders en verdient een persoonlijke aanpak, want niet alle kinderen kunnen zonder zorgen naar school.
Ik ben een voorstander van dichte toilethokken die alleen leerkrachten van buiten kunnen openen. Dit zorgt voor een veilige en comfortabele omgeving voor alle leerlingen. Ook moeten toiletten vaker schoongemaakt worden. Leerlingen kunnen ook helpen om de toiletten netjes te houden. Als iedereen een goed voorbeeld geeft, dan wordt het hopelijk ook overgenomen. Een schoon toilet zorgt ervoor dat elk kind, ongedacht de situatie, zich prettig en veilig voelt. Alleen samen kunnen we het toiletprobleem op scholen aanpakken."
