Jouw donatie maakt het verschil.

Wij bieden betrouwbare informatie en maken onderzoek mogelijk. Steun ons werk.

Jouw donatie maakt het verschil.

Wij bieden betrouwbare informatie en maken onderzoek mogelijk. Steun ons werk.

doneer

Home
Nieuws
‘Veel mensen denken gezond te eten, maar dat valt tegen’

Lees voor

‘Veel mensen denken gezond te eten, maar dat valt tegen’

11 mei 2021

Mijd ongezonde bewerkte producten en ga naar de groenteboer. Dat advies geeft gastro-enteroloog Ben Witteman, werkzaam bij Ziekenhuis Gelderse Vallei en Wageningen University & Research, zijn patiënten mee. ‘Veel mensen denken dat ze gezond eten, maar als je doorvraagt, valt dat tegen.’

Medicijnen voorschrijven bij chronische ziekten, Witteman deed het vroeger graag en vaak. Maar door de jaren heen is hij van gedachten veranderd. ‘Voeding heeft een grotere impact dan we dachten,’ vertelt hij. ‘Ik zie op mijn spreekuur regelmatig patiënten met de Ziekte van Crohn, colitis ulcerosa of het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) die dankzij een gezonder voedingspatroon minder medicijnen nodig hebben.’

Keuzehulp PDS

Voor PDS zijn vele behandelopties. Om je te helpen welke behandeling bij jou past ontwikkelden we met artsen en patiënten de keuzehulp PDS. De keuzehulp helpt je om inzicht te krijgen in wat voor jou belangrijk is bij het kiezen van een behandeling.

naar de keuzehulp

Vezels

De MDL-arts verwijst zijn patiënten vaak naar de richtlijnen Goede Voeding van het Voedingscentrum. ‘Die zijn wetenschappelijk stevig onderbouwd en daarmee een goedvertrekpunt voor het verbeteren van je voedingspatroon,’ benadrukt hij.

Vezels spelen een hoofdrol in het verhaal. Ze houden de darmwand gezond en zorgen voor een gezond microbioom in de darmen. Het microbioom is een verzamelnaam van alle microben die wij bij ons dragen. ‘Daarom geef ik mensen het advies meer groente en meer volkorenproducten te eten. En industrieel bewerkte producten met weinig vezels en veel suiker, vet en zout te mijden.’ Witteman benadrukt ook het belang van lichaamsbeweging. ‘Je hoeft niet intensief te gaan sporten, elke dag een uur wandelen of fietsen is al goed.’

Als buitengewoon hoogleraar bij Wageningen University & Research is de MDL-arts ook betrokken bij voedingsonderzoek onder mensen met een (chronische) darmaandoening. ‘We willen tot voedingsadviezen komen die complicaties verminderen en patiënten als het even kan helpen sneller beter te worden,’ vertelt hij.

Minder medicijnen, sneller herstel

Een studie die nu loopt, is CROCODILE, een Eat2Move-project waarbinnen verschillende partijen vanuit Alliantie Voeding in de Zorg samenwerken. In dit onderzoek wordt gekeken of een gezond voedingspatroon het medicijngebruik bij mensen met de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa vermindert.

Een ander voorbeeld is Vezel-UP, een studie naar het effect van extra vezels bij mensen met hetPrikkelbare Darm Syndroom (PDS). In dit project werken onderzoekers van Wageningen University & Research samen met de Maag Lever Darm Stichting, TNO en een aantal bedrijven.

‘In nog weer een ander project onderzoeken we in hoeverre gezonde voeding en training voorafgaand aan een operatie de hersteltijd na de ingreep kan verkorten’, voegt Witteman toe.

Voorlichting, richtlijnen en onderwijs

De inzichten die Witteman en zijn collega’s in Wageningen opdoen, worden vertaald naar patiëntenvoorlichting, richtlijnen voor artsen en onderwijs aan geneeskundestudenten. ‘We weten inmiddels dat het belangrijk is om van patiënt tot patiënt te kijken,’ benadrukt Witteman. ‘Mensen met PDS bijvoorbeeld hebben vaak last vanwinderigheid en een opgeblazen gevoel. Zij kunnen kiezen voor koolhydraatarme voedingsmiddelen (FODMAP-arm dieet) die minder gasvorming veroorzaken in hun darmen,’ vertelt hij. ‘Om de stoelgang te verbeteren en de buikpijn te verminderen raden we ook aan meer vezels te eten, in de vorm van groenten, granen, peulvruchten en volkorenproducten. Deze vezels verbeteren ook de samenstelling van hun microbioom: de bacteriepopulatie in hun darm.Het is een kwestie van uitproberen en puzzelen wat het beste werkt.’

Nieuwe eetroutines inbouwen

Nieuwe inzichten, maar tegelijkertijd nog veel vragen om te beantwoorden. ‘Hoe zorgen we erbijvoorbeeld voor dat mensen positieve veranderingen in hun eetgedrag op de lange termijn behouden?’, zegt Witteman. ‘Effecten van leefstijlprogramma’s blijven niet altijd, omdat mensen na afloop in hun oude gewoontes vervallen.’

Gezond blijven eten vergt veel van mensen, benadrukt de arts. ‘Ze moeten vaste gedragspatronen doorbreken en nieuwe eetroutines inbouwen – bijvoorbeeld om ook bij ontbijt en lunch meer vezels, bijvoorbeeld via groenten, te gaan eten. Daar is begeleiding bij nodig.’ Denk bijvoorbeeld aan een app die mensen helpt producten met meer vezels op hun boodschappenlijstje te zetten, een tool die in de Vezel-Up-studie wordt onderzocht.

Het helpt als de voedselomgeving gezonder wordt. Om dit te realiseren, werken gezondheidsfondsen, waaronder de Maag Lever Darm Stichting, samen in de Alliantie Voeding voor de Gezonde Generatie. Zij zetten zich in voor een maatschappij waarin gezond eten en drinken de standaard is, door te stimuleren dat het aanbod aan voeding gezonder, goedkoper, toegankelijker en aantrekkelijker wordt.

Van ziekenhuis naar eerste lijn

Een andere uitdaging voor Witteman en zijn collega’s, is het transformeren van de voorlichting en de zorg in het ziekenhuis naar de eerste lijn. ‘We merken dat patiënten na thuiskomst in een gat vallen. Ze krijgen geen leefstijlbegeleiding meer vanuit het ziekenhuis en vervallen in oude gewoontes. We zien ook vaak dat patiënten weer zelf de verkeerde informatie op internet bij elkaar gaan sprokkelen.’

Er valt volgens de MDL-arts met leefstijlbegeleiding nog veel gezondheidswinst te boeken. Dat geldt voor zowel zieke als gezonde mensen. ‘Ik ben ervan overtuigd dat we metgezonde vezelrijke voeding het medicijngebruik bij patiënten kunnen verminderen en chronische aandoeningen misschien zelfs buiten de deur kunnen houden. Niet alleen darmziektes, maar ook diabetes en auto-immuunziekten.’