Eenvoudige test stelt snel diagnose voor chronische buikpatiënten
10 november 2017
Minder darmkijkonderzoek door eenvoudige test
Een nieuwe zeer betrouwbare ontlastingtest geeft buikpijnpatiënten snel duidelijkheid of ze lastige, maar onschuldige buikklachten hebben (PDS) of een darmontstekingsziekte (IBD) en voor verder onderzoek naar het ziekenhuis moeten. De bedoeling is dat de test over enige tijd bij alle huisartsen verkrijgbaar is. De patiënt kan de test, die vergelijkbaar is met een zwangerschapstest, thuis doen en heeft na 5 minuten de uitslag. De verwachting is dat de test zorgt voor 40% minder verwijzingen naar het ziekenhuis. Een groot deel van de patiënten hoeft dan geen darmkijkonderzoek te ondergaan.
Betrouwbare ontlastingtest
Op dit moment vindt een pilot plaats in 20 huisartsenpraktijken in de regio Ede. Huisartsen geven de test mee aan patiënten met chronische buikklachten, zodat ze die zelf thuis kunnen doen. Jos Dirven, huisarts en projectcoördinator van deze pilot, is erg enthousiast over de test: “Huisartsen hebben straks iets in handen waarmee ze buikpijnpatiënten die al langere tijd rondlopen met klachten, kunnen helpen. De test is zeer betrouwbaar, want deze geeft in meer dan 95% van de gevallen de juiste uitslag.”
PDS of IBD?
Elke week komt er wel een patiënt met chronische buikklachten bij de huisarts. In een groot aantal gevallen gaat het om PDS, ofwel het Prikkelbare Darm Syndroom. Deze patiënten hebben geen darmontsteking, maar overgevoelige darmen of afwijkende darmbewegingen. De klachten zijn vervelend, maar onschuldig. Bij IBD (Inflammatory Bowel Disease) is de darm ontstoken. Dit is een verzamelnaam voor de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa. Ook kan een patiënt buikklachten hebben door darmkanker of een voorstadium ervan. De huisarts kan op basis van de klachten soms moeilijk onderscheid maken tussen PDS, IBD of erger. Daarom worden veel patiënten met chronische buikpijnklachten onnodig doorverwezen voor een darmkijkonderzoek in het ziekenhuis.
Hoe werkt de test?
De ontlastingtest bestaat uit twee testen: de Calprotectine test en de FOBTi. De Calprotectine test meet het Calprotectine gehalte (eiwit) in de ontlasting; de FOBTi meet het bloed in de ontlasting. Door beide testen samen in te zetten is de betrouwbaarheid van de uitslag hoger dan 95%. Naast de twee testen zit er een zeiltje, een pipetje en een buisje vloeistof in het doosje. Thuis span je een zeiltje met plakstrips over de toiletpot. Je gaat op de toiletbril zitten en doet je behoefte. Het zeiltje vangt dit netjes op. Vervolgens prik je met het pipetje op drie verschillende plekken in je ontlasting. Vervolgens stop je het pipetje terug in de vloeistof. Even goed schudden. Dan druppel je met het pipetje een paar druppels van de vloeistof op de beide testen. Na 5 tot 10 minuten heb je de uitslag. Het zeiltje is afbreekbaar en spoel je zo door de wc.
Als de Calprotectine test niet is verhoogd, dan zijn IBD of darmkanker zeer onwaarschijnlijk. De patiënt hoeft dan niet naar het ziekenhuis voor een darmkijkonderzoek (scopie), maar bespreekt met de huisarts welke mogelijkheden er zijn om de klachten te verminderen. Als deze wel is verhoogd, dan is er zeer waarschijnlijk sprake van een chronische darmontsteking (IBD) of ernstiger. In dat geval verwijst de huisarts de patiënt alsnog door naar het ziekenhuis voor verder onderzoek.
Voordelen van de test
Dirven: “Juist voor de patiënten is deze test een uitkomst. Zij lopen vaak al langere tijd rond met lastige buikklachten en maken zich zorgen. Op deze manier kan snel worden vastgesteld of zij PDS of IBD hebben en kan ook direct worden gestart met een passende behandeling. Een groot deel van de mensen hoeft niet meer voor een darmkijkonderzoek naar het ziekenhuis, wat voor de patiënt belastend kan zijn. Voorheen leverde 50-70% van deze onderzoeken geen afwijkingen op.” Met deze nieuwe test kunnen we veel efficiënter werken.
Ook MDL-arts Ben Witteman, MDL-arts in de Gelderse Vallei en initiatiefnemer van het project, hoopt dat de test binnen afzienbare tijd landelijk beschikbaar komt voor alle huisartsen. “De test kan mensen snel geruststellen, er kan snel een diagnose worden gesteld zodat de patiënt eerder adequaat kan worden behandeld. Bovendien gaat het aantal doorverwijzingen naar het ziekenhuis omlaag, wat een positief effect heeft op de wachtlijsten bij de MDL-arts. Daarnaast zullen de kosten in de gezondheidszorg omlaag gaan, omdat aanzienlijk minder darmkijkonderzoeken plaatsvinden.”
Duur pilot en vervolgstappen
De pilot duurt zes maanden en wordt eind december afgerond. Het streven is dat 300 patiënten deelnemen aan de test. De twintig huisartsenpraktijken houden de uitslagen van de test bij. Daarnaast laten zij patiënten die een ontlastingtest hebben gedaan, een vragenlijst invullen, waarin naar hun ervaring wordt gevraagd met de test. Bovendien worden ook vragen gesteld aan de huisartsen en hun assistenten. In maart 2018 worden de resultaten bekendgemaakt.
Landelijke uitrol
Bij goede resultaten, waar Dirven en Witteman beiden vanuit gaan, is het doel dat deze test landelijk wordt uitgerold. Dirven: “De NHG (Nederlandse Huisartsen Genootschap) moet de test goedkeuren, zodat deze beschikbaar komt voor alle huisartsenpraktijken in Nederland. Vervolgens brengen we alle huisartsen op de hoogte van het gebruik en de werking van de test. Witteman: “Dit zou een fantastische verbetering van de gezondheidszorg zijn.”
Het projectteam dat deze pilot uitvoert, bestaat uit Jos Dirven (huisarts), Ben Witteman (MDL-arts) en stichting OOGG (regionale adviesorganisatie in de zorg). Het project wordt mede mogelijk gemaakt door de Maag Lever Darm Stichting.
