Niet iedereen poept even vaak. Sommige mensen gaan drie keer per dag naar het toilet om te poepen en anderen om de dag. Dat is allemaal normaal. Iedereen heeft zijn eigen ontlastingspatroon. We spreken van verstopping wanneer het poepen moeilijk gaat en iemand minder dan drie keer per week moet poepen.
Verstopping ontstaat doordat poep te lang in de dikke darm blijft zitten. In de dikke darm wordt vocht uit de poep gehaald. Hoe langer de poep in de dikke darm zit, hoe harder en droger het wordt. Verstopping wordt ook wel obstipatie genoemd.
Oorzaken van verstopping
Verstopping wordt vaak veroorzaakt door een ongezonde voeding met te weinig vezels en door het drinken van te weinig water. Ook weinig beweging, overgewicht, een onregelmatig leven en psychische factoren zoals stress kunnen een rol spelen. Verstopping kan ook het gevolg zijn van het gebruik van sommige medicijnen.
Meestal is er geen lichamelijke oorzaak voor verstopping. Soms komt verstopping door een ziekte, bijvoorbeeld het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) of een tumor in de darm.
De meest voorkomende oorzaken van verstopping zijn:
Te weinig vezels in de voeding
Voedingsvezels zijn onmisbaar voor een gezonde spijsvertering en een soepele ontlasting. Vezels werken als een spons en houden vocht vast. Hierdoor blijft poep zacht en soepel. Ook stimuleren vezels de darmbeweging en voeden ons microbioom.
Te weinig drinken
Voor je spijsvertering is het belangrijk om voldoende water te drinken. Te weinig drinken zorgt ervoor dat poep hard en droog wordt.
Weinig bewegen
Door beweging wordt de darmbeweging gestimuleerd. Als je weinig beweegt, beweegt de darm ook minder. Hierdoor blijft poep langer in de dikke darm dan nodig is en kan verstopping ontstaan.
Aanleg
Sommige mensen hebben van nature minder actieve darmen.
Het uitstellen van naar de wc gaan bij aandrang
Door het gevoel van aandrang te negeren en niet op tijd naar de wc te gaan, blijft poep langer in de dikke darm en wordt dan hard en droog.
Medicijnen met een verstoppende werking
Sommige medicijnen hebben verstopping als bijwerking. Bijvoorbeeld antidepressiva, ijzertabletten, plaspillen, morfine, medicijnen tegen epilepsie of Parkinson medicijnen.
Verkeerd gebruik van de bekkenbodemspieren
Verstopping kan komen door het niet goed gebruiken van de bekkenbodemspieren. De bekkenbodem is de spiergroep die ervoor zorgt dat we poep en urine kunnen ophouden en ‘kwijtraken’. Ook bij het persen gebruiken we de bekkenbodemspieren. Als mensen moeite hebben om de bekkenbodemspieren te ontspannen, kan verstopping ontstaan.
Psychische factoren zoals stress en spanning
Soms hebben psychische factoren invloed op de stoelgang. Een bekend voorbeeld is een verandering van de vertrouwde omgeving, zoals een ander toilet dan thuis. Het gevolg is dat de poep langer in de darm blijft, waardoor deze hard en droog wordt en er verstopping kan ontstaan.
Slow Transit Obstipatie
Bij 10 tot 15% van mensen die langdurig last hebben van verstopping, is er sprake van een zogenoemde Slow Transit Colon. Ook wel slow transit obstipatie genoemd. Bij deze vorm van verstopping beweegt de darm niet voldoende en maakt minder samentrekkingen. We noemen dit ook wel een motiliteitsstoornis van de darm. Het gevolg hiervan is dat poep (te) lang in de dikke darm blijft zitten waardoor verstopping ontstaat. De behandeling bestaat uit laxeermiddelen in combinatie met darmspoelen, of soms zelf een blijvend stoma. Overleg met je arts wat voor jou een passende behandelingsmogelijkheid is.
Poep je minder dan drie keer peer week? En is de poep hard en droog. Dan spreken we van verstopping. Vaak kost het veel moeite om te poepen en lukt het alleen door hard te persen. Ook buikpijn en een harde, opgezette buik komen vaak voor.
Als gevolg van verstopping kun je ook last krijgen van andere klachten:
Aambeien en kloofjes of scheurtjes
Door de verstopping kunnen klachten ontstaan zoals aambeien of kloofjes of scheurtjes bij de anus. Het poepen doet dan pijn en soms is er wat (helderrood) bloedverlies.
Overloopdiarree
Als de darm heel vol is, kan er wat dunne ontlasting langs de harde poep naar buiten lekken. Dit wordt ook wel overloopdiarree of paradoxale diarree genoemd. Als gevolg hiervan kunnen er poepvegen in het ondergoed komen en vieze luchtjes ontstaan.
Wanneer naar de huisarts?
Als de klachten van verstopping langer dan twee weken aanhouden is het verstandig om naar je huisarts te gaan. Neem altijd contact met de huisarts op als je naast verstopping ook bloed bij de ontlasting hebt of als je hoge koorts hebt.
Ga ook naar de huisarts als je de volgende klachten hebt:
Een blijvend veranderd ontlastingspatroon
Het gevoel dat de darm niet volledig wordt geleegd
Buikpijn, onverklaarbaar gewichtsverlies en weinig eetlust
Iedereen heeft een ander ontlastingspatroon
Niet iedereen poept even vaak. Sommige mensen poepen elke dag of soms zelfs vaker of minder vaak. Zolang je met vaste regelmaat poept en je geen klachten hebt is dit geen reden tot bezorgdheid. Moet je vaker dan drie keer per dag poepen? Dan heb je misschien last van diarree. Ga je minder dan drie keer per week, dan kan er sprake zijn van verstopping. Heb je gepoept? Kijk dan eens wat vaker achterom. Door de kleur, geur, vorm en frequentie te bekijken, krijg je veel informatie over jouw gezondheid. Veranderingen in de ontlasting kunnen ook wijzen op een aandoening.
De Bristol Stool Chart weergeeft de verschillende ontlastingstypes. Lees hier meer over de verschillende ontlastingstypes.
Diagnose van verstopping
De diagnose verstopping wordt door de huisarts gesteld op basis van je klachten. De huisarts kan je lichamelijk onderzoeken. Als het nodig is, doet de arts een inwendig onderzoek via de anus. Hij voelt met zijn vinger of er veel harde poep in de endeldarm zit. Als de huisarts het nodig vindt, kan je doorverwezen worden naar een maag-darm-leverarts (MDL-arts).
Gonneke
''Door de verstopping zit mijn buik me soms letterlijk dwars. Gelukkig heb ik in de loop der jaren geleerd wat wel en niet werkt voor mij.''
alle info op een rijin onze brochure over verstopping
Behandeling van verstopping
Als eerste geeft de huisarts bij verstopping leefstijl en voedingsadviezen. De huisarts kan je voor een volwaardig voedingsadvies doorverwijzen naar de diëtist. De diëtist kijkt naar je eetpatroon en geeft adviezen om klachten te verminderen. Wanneer dit niet genoeg effect heeft, kan de huisarts verschillende medicijnen voorschrijven. Is een ziekte de oorzaak van verstopping? Dan moet deze onderliggende ziekte behandeld worden.
Medicijnen
Bulkvormers (psyilliumvezels)
Bulkvormers doen eigenlijk hetzelfde als voedingsvezels: ze nemen vocht op. Ze zorgen ervoor dat de poep soepel wordt en ze helpen bij een goede darmwerking. Het is belangrijk dat je bij bulkvormers extra veel drinkt. Deze medicijnen kunnen namelijk averechts werken als ze niet voldoende vocht kunnen opnemen. Bulkvormers bevatten psylliumzaad of psylliumvezels en zemelen. Je kunt bulkvormers zonder problemen langere tijd gebruiken omdat ze de darm niet prikkelen. Bulkvormers kun je oplossen in bijvoorbeeld water, yoghurt of vruchtensap.
Deze middelen houden vocht vast in de darm, waardoor de poep zachter wordt.
Contactlaxantia (bisacodyl)
Deze middelen activeren de darmbewegingen door een chemische prikkeling van de darmwand. Hierdoor hebben ze een sterk laxerend effect, oftewel je moet erdoor poepen. Contact laxantia zijn prikkelend voor de darmwand en worden meestal pas gebruikt wanneer vochtbindende laxantia onvoldoende werken. Overleg altijd met je huisarts als je tijdelijk contact laxantia gebruikt.
Klysma
In uitzonderingsgevallen wordt een klysma voorgeschreven om de verstopping op te lossen. Bij een klysma wordt vloeistof via de anus in de endeldarm gespoten. Deze vloeistof maakt de harde poep zachter.
Bekkenbodemfysiotherapie
Verstopping kan het gevolg zijn van verkeerd gebruik van de bekkenbodemspieren. Een goede houding op het toilet en goed gebruik van de bekkenbodemspieren kan verstoppingsklachten verminderen en voorkomen. Ook bij ongewild ontlastingsverlies kan bekkenbodemfysiotherapie helpen. Je huisarts kan je doorverwijzen naar een bekkenbodemfysiotherapeut, een bekkenbodemcentrum of een gespecialiseerde afdeling in het ziekenhuis
Tips en adviezen bij verstopping
Tips en adviezen bij verstopping
Eet gezond en vezelrijk
Het is belangrijk om gezond en vezelrijk te eten. Verstopping kan verholpen worden door gezond en vezelrijk te eten. Vezels nemen vocht op en zorgen voor een soepele ontlasting. Ook stimuleren vezels de darmbeweging. Dagelijks heb je 30 tot 40 gram vezels nodig. Vezels zitten in groente, fruit, volkorengraanproducten, maar ook in peulvruchten, aardappels, noten en zaden. Door het gebruik van extra vezels kun je in het begin last krijgen van een opgeblazen gevoel en winderigheid. Deze klachten zullen minder worden als je darm gewend is aan de verandering. Het advies is om het rustig op te bouwen. Weten hoe je verzelrijk kunt eten? Lees hier alles over vezels.
Drink voldoende
Om verstopping te voorkomen is het belangrijk dat je genoeg drinkt, tenminste anderhalf tot 2 liter water per dag. Drink liever geen frisdrank of alcohol. Je kunt het beste water, thee, koffie of zuivel drinken. Waarvan de helft van de hoeveelheid vocht van water komt. Als je verstopt bent of als je extra vezels gebruikt, is het verstandig om nog wat meer te drinken. Als je te weinig drinkt, kunnen vezels hun werk niet goed doen en kunnen ze juist verstopping veroorzaken.
Zorg voor voldoende beweging
Door regelmatig te bewegen wordt de darmbeweging gestimuleerd en kun je verstopping voorkomen. Beweging zorgt ervoor dat de darm op gang blijft.
Gezond toiletgedrag
Ga meteen naar het toilet als je aandrang voelt. Door de poep op te houden, wordt deze verder ingedikt. Hierdoor kan verstopping ontstaan. Neem rustig de tijd voor je toiletgang en kijk achterom. De kleur en vorm van de ontlasting zegt veel over je gezondheid.
Gezonde zithouding
Een juiste zithouding op het toilet is belangrijk voor een goede stoelgang. Met behulp van een voetenbankje creëer je gemakkelijk een goede zithouding. Doordat je de knieën optrekt en iets voorovergebogen zit, zit je gehurkt en ontspant de kringspier zich volledig. Hierdoor zal het poepen makkelijker gaan.
Let op
Er zijn veel zogenaamde 'natuurlijke' producten verkrijgbaar om de stoelgang te verbeteren. Vaak bevatten deze natuurlijke middelen kruiden die de darm prikkelen, bijvoorbeeld senna(peulen). Voorbeelden hiervan zijn laxeerthee en soms ontbijtthee. Wees hier voorzichtig mee omdat er nog veel onduidelijkheid is over het effect van senna op de darmwand. Voor vragen over laxeermiddelen kun je het beste je (huis)arts of apotheker raadplegen.
Deze informatie is geschreven door de Maag Lever Darm Stichting
In samenwerking met: Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen (NVMDL) Dr. Rachel van Eijk, MDL-arts, DC Klinieken Breda (NVMDL) Sophie Gray, AIOS MDL, Rijnstate (NVMDL)
Sacha Visser, diëtist gespecialiseerd in darmproblematiek en voedselovergevoeligheid
Laatst herzien: oktober 2022
We houden je graag op de hoogte
We informeren je graag zo goed, betrouwbaar en compleet mogelijk over spijsverteringsziekten en -klachten. Voor voorlichting en onderzoek naar spijsverteringsziekten zijn wij volledig afhankelijk van donateurs.
