We spreken van verstopping wanneer een kind minder dan drie keer per week ontlasting heeft, of last heeft van harde, droge ontlasting. Ieder kind heeft een eigen ontlastingspatroon. Sommige kinderen gaan drie keer per dag naar het toilet, anderen maar drie keer per week. Dit is allemaal normaal, zolang de ontlasting soepel is en het kind niet hard hoeft te persen om de ontlasting kwijt te raken.
Verstopping bij kinderen wordt in veel gevallen veroorzaakt door een ongezond voedingspatroon of een verkeerde leefstijl. Ook weinig bewegen, onregelmatig leven, stress en psychische factoren kunnen een rol spelen. Daarnaast is de oorzaak van verstopping bij kinderen soms onbekend. In sommige gevallen is verstopping bij kinderen een verschijnsel bij een andere ziekte.
Verstopping ontstaat doordat ontlasting te lang in de dikke darm zit. In de dikke darm wordt vocht onttrokken aan de ontlasting. Hoe langer de ontlasting in de dikke darm zit, hoe harder en droger de ontlasting wordt.
De meest voorkomende oorzaken van verstopping bij kinderen zijn:
Een vezelarme voeding Vezels stimuleren de darmbeweging en houden de ontlasting zacht en soepel. Vezels zijn onverteerbare plantendeeltjes in de voeding die onveranderd in de dikke darm aan komen. In de dikke darm nemen ze vocht op. Door deze sponswerking zorgen ze voor een soepele ontlasting en goede stoelgang. Vezels zitten met name in volkoren brood, muesli, groente en fruit. Lees hier meer over vezelrijke voeding.
Te weinig drinken Voldoende drinken is nodig voor een soepele ontlasting en goede stoelgang. Te weinig drinken kan een harde, droge ontlasting veroorzaken.
Overgang naar ander voedsel Bij baby’s kan de overgang van borstvoeding naar ander voedsel darmklachten zoals verstopping geven. Dit komt doordat de darmen moeten wennen aan ander voedsel.
Het negeren van aandrang Sommige kinderen negeren het aandranggevoel en gaan niet naar het toilet. Het kan ook zo zijn dat je kind, bijvoorbeeld op school, niet naar het toilet mag of durft als het aandrang voelt. Hierdoor blijft de ontlasting langer in de darm en wordt deze steeds harder. Als je kind aandrang negeert en toiletbezoek uitstelt, blijft ontlasting langer dan noodzakelijk in de dikke darm. Hierdoor kan een harde en droge ontlasting ontstaan.
Te weinig lichaamsbeweging Regelmatig bewegen en sporten is noodzakelijk voor een goede darmwerking. Als een kind te weinig beweegt, beweegt de darm ook minder. Hierdoor blijft ontlasting langer in de dikke darm dan noodzakelijk en kan verstopping ontstaan.
Psychische factoren
Je kind kan ook last krijgen van verstopping als:
Het kind te veel wordt gestimuleerd om naar de toilet te gaan
Er te veel onrust en weinig regelmaat is in het dagelijks leven
Het kind moeilijk meekomt op school
Het kind veel gepest wordt
Er te veel van het kind verwacht wordt
Er spanningen zijn thuis, zoals ruzies of een scheiding
Het kind een nare gebeurtenis meemaakt, zoals een ziekte of overlijden van een familielid of huisdier
Prikkelbare Darm Syndroom Bij een prikkelbare darm is de darmwand overgevoelig voor prikkels en reageert hierop met krampen en pijn. De buikpijn gaat vaak samen met verstopping of met diarree. Ook kan het kind een wisselend ontlastingspatroon hebben; de ene keer is de ontlasting hard en droog en de volgende keer juist weer dun. De buikpijn verdwijnt vaak weer nadat het kind heeft gepoept of windjes heeft gelaten. De oorzaak van prikkelbare darm syndroom is niet bekend. Spanning, verdriet, te weinig beweging en vezelarme voeding kunnen een rol spelen.
Andere ziekte Verstopping kan ook een verschijnsel zijn bij een andere ziekte, bijvoorbeeld een aangeboren aandoening zoals de ziekte van Hirschsprung of een voedselintolerantie of voedselallergie. Meer informatie over deze aandoeningen vindt je onder ons aandoeningen-overzicht.
Diagnose van verstopping (bij kinderen)
De diagnose ‘verstopping’ wordt door de huisarts gesteld, op basis van het klachtenpatroon. Wanneer de oorzaak van de klachten niet duidelijk is, kan de huisarts je kind doorverwijzen voor verder onderzoek. Dit zal met name gebeuren bij zeer ernstige verstopping, of wanneer de adviezen en medicijnen niet voldoende helpen.
Er zijn verschillende onderzoeken mogelijk om vervolgens een diagnose te kunnen stellen. In sommige gevallen kan een gesprek met een psycholoog inzicht geven in de oorzaak van de klachten.
Hier vind je informatie over de verschillende darmonderzoeken.
Klachten en symptomen bij verstopping (bij kinderen)
Wanneer je kind minder dan drie keer peer week ontlasting heeft, spreken we van verstopping (of obstipatie). De belangrijkste klachten bij verstopping zijn een harde, droge ontlasting en moeilijk of niet kunnen poepen. Vaak kost het veel moeite om de ontlasting kwijt te raken, en lukt het alleen door hard te persen. Behalve lichamelijke klachten kunnen ook psychische problemen het gevolg zijn van verstopping.
De klachten die bij verstopping kunnen optreden zijn:
Niet kunnen poepen
Het kind heeft met moeite slechts één of twee keer per week wat harde ontlasting. Soms komt de ontlasting zelfs nog minder dan één keer per week.
Harde ontlasting
De ontlasting blijft te lang in de dikke darm. Hierdoor wordt de ontlasting steeds droger en harder.
Pijn bij het poepen
Als gevolg van de verstopping kunnen klachten ontstaan zoals aambeien, kloofjes of scheurtjes in de anus. Dit veroorzaakt pijn bij het poepen, soms met wat (helder rood) bloedverlies. Het kind legt vervolgens een verband tussen poepen en pijn. Hierdoor kan het kind, door angst voor pijn, een toiletbezoek uitstellen. Het gevolg hiervan is dat de ontlasting te veel indikt en hard en droog wordt.
Buikpijn en een harde en opgezette buik
Doordat er een grote hoeveelheid harde en droge poep in de darm zit, kan buikpijn ontstaan.
Overloopdiarree
Als de darm vol blijft zitten met veel harde ontlasting, dan kan dunne ontlasting langs de harde ontlasting lekken. Dit wordt ook wel overloopdiarree of paradoxale diarree genoemd. Je kind kan dan niet poepen, maar toch zitten er telkens poepvegen, of ‘remsporen’ in het ondergoed. Veel mensen denken dan dat het kind diarree heeft. Maar eigenlijk is het tegenovergestelde aan de hand. Het kind heeft juist last van verstopping. Dit ontlastingsverlies heeft vaak psychische gevolgen en gevolgen voor het sociale leven van je kind. Door vieze luchtjes worden sommige kinderen gepest, en kinderen worden onzeker doordat ze ontlasting verliezen.
In de broek poepen
Het kind poept soms langer dan een week niet en dan plotseling een enorme hoeveelheid. Soms op het toilet, maar vaak in de broek.
Weinig eetlust
Door een opgeblazen en vol gevoel in de buik kan het kind aangeven dat het weinig eetlust heeft.
Psychische problemen
Verstopping kan invloed hebben op het sociale leven van je kind. Het kind durft bijvoorbeeld niet meer naar school, omdat het bang is daar te moeten poepen. Zijn er ‘remsporen’ dan kunnen er vieze luchtjes ontstaan. Hierdoor kan je kind gepest worden door andere kinderen. Door alle problemen kunnen kinderen zich minder goed concentreren op school.
Hoe gaat het verder?
In eerste instantie zal de huisarts adviezen geven over het voedings- en leefpatroon, die de klachten kunnen verminderen. Deze adviezen zijn te vinden onder ‘tips en adviezen’. Wanneer dit geen effect heeft kan de huisarts verschillende medicijnen voorschrijven. Als de klachten aan blijven houden kan de huisarts je kind doorverwijzen. Wanneer een andere ziekte de oorzaak is van verstopping, moet deze ziekte behandeld worden.
Behandeling met geneesmiddelen:
Bulkvormers
Bulkvormers doen eigenlijk hetzelfde als voedingsvezels: ze nemen vocht op. Ze zorgen ervoor dat de poep soepel wordt en ze helpen bij een goede darmwerking. Het is belangrijk dat je bij bulkvormers extra veel drinkt. Deze medicijnen kunnen namelijk averechts werken als ze niet voldoende vocht kunnen opnemen. Bulkvormers bevatten psylliumzaad of psylliumvezels en zemelen. Je kunt bulkvormers zonder problemen langere tijd gebruiken omdat ze de darm niet prikkelen. Bulkvormers kun je oplossen in bijvoorbeeld water, yoghurt of vruchtensap.
Laxeermiddelen die de darmwand prikkelen
Deze laxeermiddelen activeren de darmbeweging, waardoor je kind makkelijker kan poepen. Een laxeermiddel mag niet te lang gebruikt worden, omdat het bij langdurig gebruik de darm kan beschadigen. Je arts adviseert je hierover.
Klysma
In uitzonderingsgevallen wordt een klysma voorgeschreven om de verstopping op te lossen. Bij een klysma wordt vloeistof via de anus in de endeldarm gespoten. Deze vloeistof maakt de harde poep zachter.
Als de klachten blijven kan de huisarts je kind doorverwijzen naar een kinderarts of kindermaag-darm-leverarts (kinder- MDL- arts). In sommige gevallen is ook de hulp van een psycholoog of pedagoog nodig. In veel ziekenhuizen zijn er speciale afdelingen voor kinderen met ontlastingsproblemen, de zogenoemde poeppoli’s. Hier probeert een team van specialisten, met artsen en ook psychologen, de oorzaak van de klachten te achterhalen en te behandelen. Vraag je huisarts om een verwijzing naar een poeppoli bij jou in de buurt.
Wat kan ik doen?
Tips en adviezen bij verstopping (bij kinderen)
Onderstaande leef- en voedingsadviezen kunnen verstopping verminderen:
Vezels zijn onverteerbare, plantaardige voedingsdeeltjes, die onveranderd in de dikke darm aankomen. In de dikke darm stimuleren de vezels de darmbeweging. Ook nemen sommige vezels vocht op, waardoor de ontlasting zacht en soepel wordt. Vezels zitten met name in volkorenproducten, groente en fruit.
Te weinig drinken kan een harde en droge ontlasting tot gevolg hebben. Per dag heeft een kind ongeveer 1 tot 1,5 liter nodig. Als je kind veel of extra vezels eet, is het belangrijk dat het ook extra veel drinkt. Vezels nemen namelijk veel vocht op. Dit vocht moet aangevuld worden, anders wordt de ontlasting droog en hard.
Beweging zorgt ervoor dat de werking van de darm op gang blijft.
Laat je kind meteen naar het toilet gaan als hij/zij aandrang heeft. Ook wanneer dit tijdens het eten is. Door de ontlasting op te houden, wordt deze verder ingedikt. Hierdoor kan verstopping ontstaan. Geef je kind rustig de tijd om op het toilet te zitten.
Een vezelrijk ontbijt zorgt ervoor dat de darm op gang komt en in beweging blijft.
Schenk niet te veel aandacht aan het probleem. Zeg niet steeds dat je kind moet poepen. Geef je kind complimentjes als het probeert te poepen, ook als het niet lukt. Misschien vindt je kind het prettig als je zijn buik masseert. Hierdoor ontspant de darm waardoor deze beter werkt.
Eet je kind te weinig vezels, dan is het goed om meer vezelrijke voeding te gaan gebruiken. Door het gebruik van extra vezels in de voeding kan je kind in het begin last krijgen van een opgeblazen gevoel en winderigheid. Deze klachten zullen verminderen wanneer de darm gewend is aan de verandering.
Er zijn veel zelfzorgmiddelen verkrijgbaar die verstopping kunnen verminderen. Zelfzorgmiddelen zijn medicijnen die zonder recept verkrijgbaar zijn bij apotheek of drogist. Gebruik deze medicijnen nooit voor langere tijd op eigen initiatief. Als de klachten langer dan twee weken aanhouden, dan is het goed om naar de huisarts te gaan. Deze kan inschatten of verder onderzoek nodig is. De huisarts kan je voedingsadviezen en andere tips geven en eventueel een passend medicijn of vezelpreparaat voorschrijven.
Er zijn veel zogenaamde ‘natuurlijke’ producten verkrijgbaar, om de stoelgang te verbeteren. Vaak bevatten deze natuurlijke middelen kruiden die darm prikkelen, zoals bijvoorbeeld senna(peulen). Voorbeelden hiervan zijn laxeerthee en soms ontbijtthee. Wees hier voorzichtig mee, omdat er nog veel onduidelijkheid is over het effect van senna op de darmwand. Voor vragen over laxeermiddelen kun je het beste je huisarts of apotheker raadplegen.
Het thema ‘Spijsvertering’ biedt veel informatie over een gezonde buik, en informatie over de mogelijke oorzaken van buikpijn en poepproblemen. Ook voor kinderen is extra informatie beschikbaar om hun buik gezond te houden. Door informatie over vezelrijke voeding, voldoende lichaamsbeweging en gezond toiletgedrag leert een kind hoe hij of zij buikpijn kan voorkomen.
Deze informatie is geschreven door de Maag Lever Darm Stichting
In samenwerking met: Prof dr. M.A Benninga, kinder MDL-arts
Dr. L.M. Kager, MDL-arts
Laatst herzien: 2015
We houden je graag op de hoogte
We informeren je graag zo goed, betrouwbaar en compleet mogelijk over spijsverteringsziekten en -klachten. Voor voorlichting en onderzoek naar spijsverteringsziekten zijn wij volledig afhankelijk van donateurs.
