Ontlastings
incontinentie (bij kinderen)

Wat is het?

Met ontlastingsincontinentie wordt het ongewild verlies van ontlasting of het niet kunnen ophouden van ontlasting bedoeld. Als kinderen ongewild ontlasting verliezen, gaat het vaak om kinderen vanaf vijf jaar die in principe wel zindelijk zijn maar last kunnen hebben van vieze broeken.

De dikke darm

In het laatste deel van de dikke darm, de endeldarm, wordt ontlasting tijdelijk opgeslagen. Wanneer de endeldarm vol is, krijgen we een signaal om naar het toilet te gaan. Dit signaal noemen we aandrang. Op dat moment komt er druk op de anus te staan. Normaal gesproken zorgt de kringspier rondom de anus ervoor dat we de ontlasting op kunnen houden.

Bij het ophouden van de ontlasting spelen ook de bekkenbodemspieren een belangrijke rol. De bekkenbodem is een spierplaat onder in de buikholte. Deze spieren spelen een belangrijke rol bij de stoelgang en ook bij het ophouden van urine. Daarnaast ondersteunen de bekkenbodemspieren diverse organen in de buikholte. Synoniemen voor ontlastingsincontinentie:

  • Encopresis
  • Fecale incontinentie
  • Faeces incontinentie
  • Ongewild ontlastingsverlies

Hoe herken ik het?

Er zijn verschillende mogelijke oorzaken van ontlastingsincontinentie bij kinderen:

  • Bij ernstige verstopping kan dunne ontlasting langs de harde ontlasting in de endeldarm weglekken. Dit wordt ook wel overloopdiarree of paradoxale diarree genoemd. Dit is meestal de oorzaak van ongewild ontlastingsverlies bij kinderen. 
  • Bij langdurige, ernstige verstopping kan het aandranggevoel verminderen. Doordat er voortdurend ontlasting in de endeldarm zit, hebben kinderen eigenlijk continue een aandranggevoel. Op den duur zullen kinderen dit niet meer herkennen en het signaal negeren. Op die manier ontstaan ongemerkt ontlastingsverlies.
  • Als kinderen het signaal voor aandrang niet herkennen of negeren. Dit kan het geval zijn bij langdurige verstopping maar er zijn ook andere oorzaken. Bijvoorbeeld wanneer kinderen teveel prikkels uit de omgeving ontvangen zoals televisie, drukte, computerspellen, etc. Het signaal voor aandrang wordt dan niet bewust herkent en dus genegeerd.
  • Psychische factoren kunnen ook een rol spelen bij het ontstaan van ontlastingsincontinentie. Denk bijvoorbeeld aan problemen thuis of op school zoals pesten, scheiding van de ouders, het overlijden van een dierbare enzovoort.

In enkele gevallen is een andere aandoening de oorzaak

  • Aangeboren erfelijke aandoeningen
  • Beschadiging van de kringspier in de anus
    • Bijvoorbeeld als complicatie na een operatie, als gevolg van een ongeluk of na seksueel misbruik.

  • Neurologische aandoeningen
    • Neurologische aandoeningen waarbij de zenuwen die de bekkenbodemspieren en/of kringspier aansturen, beschadigd raken. Dit komt bijvoorbeeld voor bij een open ruggetje.

  • Chronische darmontstekingen
    • Chronische darmontstekingen zoals de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa of proctitis. Als het slijmvlies van de endeldarm ontstoken raakt, is het moeilijker om ontlasting op te houden.

Klachten en symptomen bij ontlastingsincontinentie (bij kinderen)

Het onvrijwillig verliezen van ontlasting veroorzaakt vaak een combinatie van vervelende klachten. Door het ontlastingsverlies kan een kind last hebben van vieze broeken wat gepaard kan gaan met vervelende luchtjes. Dit is niet alleen op dat moment heel vervelend maar het veroorzaakt ook onzekerheid en soms zelfs psychische klachten.

Deze klachten kunnen ernstig zijn en lange tijd aanwezig blijven. Kinderen die regelmatig last hebben van ongelukjes kunnen gepest worden omdat ze stinken of omdat ze nog niet zindelijk zijn. Hierdoor krijgen ze last van onzekerheid en schaamte en kunnen problemen op school en thuis ontstaan.

Hoe gaat het verder?

Als verstopping de oorzaak is, moet de verstopping behandeld worden. Wanneer een andere aandoening de oorzaak is van de ontlastingsincontinentie zal deze aandoening moeten worden behandeld.

Poeppoli’s en poepdagboekjes

Kinderen die last hebben van ontlastingsincontinentie en/of chronische verstopping kunnen verwezen worden naar een zogenaamde poeppoli. In deze centra werken kinderartsen, diëtisten, fysiotherapeuten en kinderpsychologen samen om de oorzaak van de klachten te achterhalen. Een belangrijk onderdeel van de behandeling is het bijhouden van een poepdagboekje. In het poepdagboekje kan het kind vaak samen met de ouders bijhouden hoeveel hij dagelijks poept en hoe de poep eruit ziet. Dit poepdagboekje geeft behandelaars belangrijke informatie. Daarnaast is het kind (en ook de ouders) bewust bezig met poepen. Tientallen ziekenhuizen in Nederland hebben een (soort) poeppoli. De huisarts kan uw kind verwijzen.

Behandelingsmogelijkheden

Onderstaande behandelingen kunnen mogelijk zijn:

  • Bekkenfysiotherapie waarbij de spieren van de bekkenbodem getraind worden met de hulp van een gespecialiseerde fysiotherapeut. Deze bekkenfysiotherapeut kan kinderen trainen het aandranggevoel te herkennen. Ook kan de fysiotherapeut oefeningen doen om het ophouden af te leren om zo de ontlasting gemakkelijker kwijt te raken. Goed gebruik van de bekkenbodemspieren maakt het ontlasten gemakkelijker.
  • In ernstige gevallen is regelmatig spoelen van de darm een mogelijke behandeling. Door middel van het spoelen van de darm kan men ongewild ontlastingsverlies voorkomen.
  • Hulpmiddelen als broekluiers kunnen een (tijdelijke) oplossing zijn. Deze hulpmiddelen zijn over het algemeen verkrijgbaar bij de apotheek. Uw arts kan advies geven over het gebruik.
  • In sommige gevallen is behandeling door een kinderpsycholoog nodig. Bij sommige kinderen is de oorzaak van de klachten psychologisch. Daarnaast komt het voor dat door de klachten psychologische problemen ontstaan. Er bestaan kinderpsychologen die gespecialiseerd zijn in de behandeling van ontlastingsincontinentie. Via de huisarts of poeppoli kan uw kind door verwezen worden.

Wat kan ik doen?

Tips en adviezen bij ontlastingsincontinentie (bij kinderen)

Kinderen die langdurig last hebben van ongewild ontlastingsverlies kunnen terecht bij een poeppoli. Steeds meer ziekenhuizen hebben tegenwoordig een afdeling die gespecialiseerd is in kinderen met ontlastingsproblemen.

Hier werkt een team van specialisten samen om de oorzaak van de klachten te achterhalen. Vervolgens zal een behandelplan opgesteld worden. De huisarts kan je kind doorverwijzen naar een poeppoli bij jou in de buurt.

Colofon

Deze informatie is geschreven door de Maag Lever Darm Stichting.

In samenwerking met:
Prof dr. M.A Benninga, kinder MDL-arts
Dr. L.M. Kager, MDL-arts


Laatst herzien:
2015

We houden je graag op de hoogte

We informeren je graag zo goed, betrouwbaar en compleet mogelijk over spijsverteringsziekten en -klachten. Voor voorlichting en onderzoek naar spijsverteringsziekten zijn wij volledig afhankelijk van donateurs.

Doneer aan de Maag Lever Darm Stichting

Al 0 donateurs steunden vandaag een gezonde spijsvertering voor iedereen.

ANBI logo CBF logo Privacy Waarborg logo ANBI/RSIN nr: 007247849
Doneer

Geef en genees!

Steun belangrijk onderzoek naar de behandeling van colitis ulcerosa.
doneer nu