Diarree is een waterdunne ontlasting. Er is sprake van diarree wanneer de ontlasting meerdere keren per dag waterdun is. Als de ontlasting alleen wat minder vast is dan normaal is dat niet direct diarree. Diarree wordt soms ook wel buikloop genoemd.
In onderstaand filmpje wordt eerst in het kort de werking van het spijsverteringsstelsel uitgelegd. Daaronder kun je lezen wat mogelijke oorzaken zijn voor diarree bij kinderen.
Ontlasting is licht- tot donkerbruin van kleur. Na het eten van bietjes of spinazie kan de ontlasting wel eens wat meer rood of groen van kleur worden. Dit komt door de kleurstoffen in deze groenten en is geheel onschuldig. Normale ontlasting is vrij soepel en smeuïg. Als de ontlasting te veel water bevat, wordt het dun of brijachtig. Jonge kinderen hebben vaak brijachtige ontlasting. Je hoeft je daar geen zorgen over te maken. Veel kinderen hebben elke dag ontlasting. Sommigen zelfs een paar keer per dag. Er zijn ook kinderen die niet zo vaak hoeven te poepen. Dit is allemaal ‘normaal’, want elk kind is anders.
Wat is diarree?
Bij zuigelingen en jonge kinderen komt diarree veel voor. We spreken van diarree als een kind enkele keren per dag dunne tot waterdunne ontlasting heeft. Soms gaat dit gepaard met buikpijn, koorts en afvallen. We maken onderscheid tussen:
Heeft je kind nooit diarree en plotseling wel, dan kan er sprake zijn van acute diarree. Acute diarree gaat vaak samen met buikkrampen en braken. Acute diarree duurt niet langer dan 2 weken en wordt vaak veroorzaakt door een darminfectie.
Heeft je kind langer dan 2 weken diarree, dan is er sprake van chronische diarree. Chronische diarree kan veroorzaakt worden door een onderliggende ziekte. Bij chronische diarree heeft je kind ook andere klachten, zoals vermoeidheid, slechte eetlust en gewichtsverlies.
Hoe herken ik het?
Diarree bij kinderen kan verschillende oorzaken hebben. Hieronder vind je de meest voorkomende.
Een plotselinge darminfectie (gastro-enteritis)
Acute diarree ontstaat meestal door besmetting met virussen, bacteriën of parasieten. Bij jonge kinderen zijn virussen de belangrijkste boosdoeners. Virusinfecties zijn heel besmettelijk. Ze kunnen bijvoorbeeld gemakkelijk worden opgelopen op het kinderdagverblijf.
In rauw vlees, zoals kip en varkensvlees, zitten bacteriën waarvan mensen ziek kunnen worden. Vooral met barbecueën kan het misgaan. Het vlees wordt vaak lange tijd te warm bewaard. Hierdoor kunnen de schadelijke bacteriën in aantal toenemen. Als het vlees vervolgens niet goed wordt doorbakken, worden niet alle bacteriën gedood. Het gevolg van de gezellige barbecue is dan een darminfectie met buikpijn en diarree. De Campylobacter jejuni bacterie is in Nederland de belangrijkste veroorzaker van darminfecties. Vooral zomers veroorzaakt deze bacterie veel diarree en buikkrampen bij zowel kinderen als volwassenen.
In het buitenland hebben kinderen meer kans op diarree. De hygiëne is er soms minder, het kan er warm zijn en er zijn andere virussen, bacteriën en parasieten dan thuis. De darmen kunnen daardoor gemakkelijk van streek raken.
Peuterdiarree
Peuterdiarree komt vaak voor. Een kind met peuterdiarree heeft tussen de vier en tien keer per dag ontlasting. De eerste ontlasting van de dag is meestal redelijk dik. De ontlasting die daarna komt is waterdun en bevat vaak onverteerde resten voedsel. Soms zit er ook slijm bij de ontlasting, maar nooit bloed. Kinderen met peuterdiarree hebben vaak geen goed voedingspatroon. De voeding bevat te weinig vet en vezels en te veel suiker. Het gevolg daarvan is diarree.
Voedselallergie
Diarree kan ook worden veroorzaakt door voedselallergie. Dit gebeurt vooral bij zuigelingen. Vaak zijn er dan ook andere klachten, zoals braken, huidafwijkingen en slecht groeien. De allergie wordt meestal veroorzaakt door koemelkeiwit. Voedselallergie begint bijna altijd in de eerste levensmaanden.
Voedselintolerantie
Sommige (oudere) kinderen kunnen niet goed tegen bepaalde voedingsmiddelen. Een bekend voorbeeld daarvan is lactose-intolerantie. Daarbij zorgt vooral melk voor darmklachten, buikkrampen en buikpijn. In melkproducten zit melksuiker (lactose). Bij een lactose-intolerantie kan de dunne darm lactose niet afbreken. De lactose wordt daarom pas in de dikke darm afgebroken door de daar aanwezige darmbacteriën. Hierdoor ontstaan gasvorming en zurig ruikende diarree.
Bij jonge kinderen komt lactose-intolerantie bijna nooit voor. Oudere kinderen met lactose-intolerantie hebben zelden diarree maar wel buikpijn. Verder komt het meer voor bij niet-blanke rassen.
Een ander bekend voorbeeld van voedselintolerantie is coeliakie (spreek uit: seuliakíé). Dit is een intolerantie voor gluten. Gluten is een eiwit dat voorkomt in bijvoorbeeld tarwe. Voedsel dat gluten bevat, veroorzaakt bij kinderen met coeliakie een beschadiging van het slijmvlies van de dunne darm. Hierdoor kan diarree ontstaan.
Het Prikkelbare Darm Syndroom
Bij het Prikkelbare Darm Syndroom is de darmwand overgevoelig voor prikkels en reageert hierop met krampen en pijn. De buikpijn gaat vaak samen met verstopping of met diarree. Ook kan het kind een wisselend ontlastingspatroon hebben; de ene keer is de ontlasting hard en droog en de volgende keer juist weer dun. De buikpijn verdwijnt vaak weer nadat het kind heeft gepoept of windjes heeft gelaten. De oorzaak van het prikkelbare darm syndroom is nog niet precies bekend. Wel is de kennis over oorzaken en het ontstaan van PDS de laatste jaren toegenomen. Waarschijnlijk spelen verschillende factoren een rol, zoals spanning, verdriet, te weinig beweging en vezelarme voeding. Meer informatie over PDS kun vind je hier.
Ziekten van het maag-darmkanaal
Er zijn maag-darmziekten waarbij langdurige diarree optreedt. Bijvoorbeeld bij chronische darmontstekingen, zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Ook bij aandoeningen aan de alvleesklier kan chronische diarree voorkomen.
Medicijnen
Medicijnen kunnen bijwerkingen hebben. Wanneer je kind bijvoorbeeld antibiotica of ijzertabletten gebruikt, kan het daarvan diarree krijgen.
Laxeermiddelen
Kinderen met verstopping krijgen vaak laxeermiddelen. Deze middelen zorgen ervoor dat de ontlasting dunner wordt en de darmbeweging versnelt. Te veel laxeermiddelen leidt tot diarree.
Klachten en symptomen bij diarree (bij kinderen)?
Klachten bij diarree kunnen zijn:
Waterdunne poep
Vaak moeten poepen
Moeite om de ontlasting op te houden
Een lichte kleur en zurige geur van de ontlasting
Buikkrampen
Misselijkheid en braken
Algemeen ziektegevoel
Soms koorts
Soms heeft een kind meerdere keren per dag vegen of zelfs ontlasting in het ondergoed. Veel mensen denken dan dat het kind diarree heeft. Maar eigenlijk is het tegenovergestelde aan de hand. Het kind heeft dan namelijk last van verstopping.
Een grote prop ontlasting zit vast in het laatste stukje van de darm. Langs deze prop lekken kleine beetjes dunne poep weg. Dit heet daarom ook wel overloopdiarree.
Kinderen hebben vaker diarree dan volwassenen. Meestal gaat het om een onschuldige buikloop die vanzelf weer overgaat. Als je kind ook andere klachten heeft zoals buikpijn en misselijkheid en de diarree langer dan een dag aanhoudt, raadpleeg dan je huisarts. Ga meteen naar je huisarts als je kind ook last heeft van bloed en slijm bij de ontlasting, sufheid, hoge koorts, weinig plassen en hevige buikpijn of buikkrampen.
De huisarts kan middelen voorschrijven om de uitdroging te voorkomen of op te heffen zoals ORS.
Bij tekenen van ernstige uitdroging zal de huisarts je kind verwijzen naar het ziekenhuis. Hier kan je kind snel vocht toegediend krijgen. Dit kan door een slangetje via de neus naar de maag, wat een sonde wordt genoemd. Eventueel kan ook vocht worden toegediend via een infuus. Het vocht komt dan via een slangetje direct in een bloedvat.
Als je huisarts denkt dat je kind chronische diarree heeft, dan kan hij je kind doorverwijzen naar een kinderarts of kinder-maag-darm-leverarts (kinder MDL-arts). De kinder MDL-arts zal je kind verder onderzoeken en behandelen.
Wat kan ik doen?
Tips en adviezen bij diarree (bij kinderen)
Het is belangrijk om op een aantal dingen te letten als je kind diarree heeft. Zo kan je achterhalen wat de oorzaak van de diarree is en maatregelen treffen om de klachten en gevolgen van diarree te verminderen of voorkomen.
Ga door met normale voeding
Je kind zal niet veel willen eten. Probeer toch wat vast voedsel te geven, bijvoorbeeld een beschuitje, wat rijst en groente. Een kind met diarree kan gewoon vezelrijke voeding blijven eten, zoals groenten, fruit en volkorenbrood.
Als je een baby met diarree hebt, probeer dan in elk geval de voeding voort te zetten. Als je borstvoeding geeft, kan je daar gewoon mee doorgaan. Je baby kan door de diarree veel vocht verliezen. De kans op uitdroging is nog groter als je baby niet wil drinken en misschien ook nog overgeeft. Waarschuw de huisarts als je baby niet wil drinken of als de diarree niet binnen twee voedingen stopt. Was je handen goed nadat je je baby hebt verschoond. Dit is belangrijk, want diarree is meestal heel besmettelijk.
Kijk uit voor uitdroging
Een groot risico van diarree bij kinderen is uitdroging. Dit gebeurt vrijwel alleen bij ernstige, acute diarree. Bij kinderen die één jaar of ouder zijn, moet je vooral proberen om het verloren vocht aan te vullen. Laat je kind daarom zo vaak en zoveel mogelijk drinken. Geef thee, bouillon, water of verdund vruchtensap. Geef vooral geen appelsap, onverdund vruchtensap of koolzuurhoudende dranken. Zorg dat de vloeistof niet te warm of te koud is. Je kind mag ook melk drinken, maar geef niet te veel melkproducten.
Tips en adviezen bij diarree (bij kinderen) op vakantie
Door zowel thuis als op vakantie een aantal maatregelen te nemen, verklein je de kans op acute diarree bij je kind. Hieronder een aantal tips en adviezen.
Zorg voor een goede persoonlijke hygiëne
Diarree is meestal zeer besmettelijk. Was je handen als je je kind hebt verschoond. Laat je kinderen hun handen met zeep wassen als ze op de wc zijn geweest en voordat ze gaan eten.
Zorg voor hygiëne bij het bereiden van maaltijden
Was je handen en het kookgerei regelmatig, vooral na het aanraken van rauw vlees. Gebruik verschillende snijplanken voor vlees en groenten. Een snijplank kun je na gebruik het beste schoonborstelen met een beetje schuurmiddel.
Bewaar eten koel, het liefst in de koelkast.
Let op de uiterste houdbaarheidsdatum
Gooi voedingsmiddelen weg waarvan de houdbaarheidsdatum is verstreken.
Verhit het eten altijd goed
Bak of grill varkensvlees en kip door en door, zodat het goed gaar wordt. Let erop dat gebarbecued vlees, vooral kip, ook van binnen gaar is.
Wees kritisch bij alles wat je kind eet en drinkt
Laat je kind regelmatig zijn handen goed wassen
Vooral na toiletbezoek en voor het eten. Dit vermindert de besmettingskans met bacteriën.
Geef geen ongekookt (rauw) voedsel en geen rauwe vis, schelp- of schaaldieren. Schil fruit altijd zelf.
Neem ORS mee.
ORS is een middel dat het vochtverlies aanvult. Het bestaat uit zouten en suikers en moet in water opgelost worden. In het buitenland kun je misschien niet snel een arts bereiken als je kind diarree heeft. Terwijl je op de dokter wacht, kun je alvast ORS aan je kind geven. ORS-junior is speciaal voor baby’s, peuters en kinderen tot 6 jaar. ORS en ORS-junior zijn zonder recept van de huisarts verkrijgbaar bij de drogist. Het is verstandig om het vanuit Nederland mee te nemen op vakantie.
Heb je nog vragen over je klachten, neem dan contact op met je arts.
Deze informatie is geschreven door de Maag Lever Darm Stichting
In samenwerking met: Prof dr. M.A Benninga, kinder MDL-arts
Dr. L.M. Kager, MDL-arts
Laatst herzien: 2015
We houden je graag op de hoogte
We informeren je graag zo goed, betrouwbaar en compleet mogelijk over spijsverteringsziekten en -klachten. Voor voorlichting en onderzoek naar spijsverteringsziekten zijn wij volledig afhankelijk van donateurs.
