Dr. Paul Fockens stelt de patiënt centraal bij kijkonderzoek
Dr. Paul Fockens
Dr. Paul Fockens zit al meer dan 25 jaar bij het AMC in Amsterdam. Hij is dé man op het vakgebied endoscopie (darmkijkonderzoek) – waar hij veel ontwikkelingen in meegemaakt heeft. Van diagnoses stellen tot darmkanker genezen. “Tegenwoordig kunnen we de meest vlakke gevaarlijke poliepen in de darm wegnemen tijdens een endoscopie. Dat was 10 jaar geleden ondenkbaar.”
En dat is een belangrijk verschil in kijkonderzoeken, benadrukt dr. Fockens meteen. “Je hebt een diagnostisch kijkonderzoek en een therapeutisch kijkonderzoek. Die eerste is puur om te kijken in de darm, zoals de naam omschrijft. De therapeutische variant is om hem te behandelen; zoals het wegsnijden van een gevaarlijke poliep in de darm.”
Patiëntvriendelijke onderzoeken
En die eerste variant van het kijkonderzoek - of endoscopie - daar wil hij het liefst zo snel mogelijk van af. Niet omdat dit werk hem niet aan staat - integendeel: het is zijn levenswerk. Hij wil er van af, omdat dat beter zou zijn voor de patiënt.
“Het zou mooi zijn als we in de toekomst met één foto kunnen zien of er poliepen in de darmen aanwezig zijn, in plaats van met zo’n coloscoop naar binnen te gaan. Hoewel die ingreep niet zo rigoureus is als chirurgie, blijft het een heftige ervaring voor de patiënt. Het hoop dat hij in de toekomst overbodig verklaard kan worden voor diagnostiek.”
Wat er dan overblijft is de tweede variant; de therapeutische endoscopie. En dat is een goede zaak, want deze manier van kijkonderzoeken moet zeker blijven - en zelfs ontwikkelen in de toekomst.
“Om een poliep weg te halen zal de arts toch naar binnen moeten. En dan is het nog altijd prettiger om dat met een endoscopie te doen, dan met een chirurgische ingreep. Die is en blijft namelijk minder ingrijpend voor het lichaam. Dat komt door het gebruik van natuurlijke ingangen, in plaats van het snijden in het lichaam. Eigenlijk is ons gezamenlijk doel de patiënt weg te houden bij de chirurg, zolang dat kan. Zij snijden nu eenmaal dingen er uit, wij werken orgaanbesparend.
Iets dat niet alleen geldt bij het behandelen van darmkanker, maar ook bij andere darmziektes als colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn.”
Patiënt centraal
En dat is precies wat er volgens dr. Fockens zo mooi is aan zijn vakgebied. “Het kijkonderzoek is een redelijk zachtaardige en patiëntvriendelijke behandeling, ten opzichte van een vaak heftiger chirurgische ingreep. Maar ook daar zijn ontwikkelingen die het allemaal patiëntvriendelijker maken.
Het is en blijft belangrijk dat we de zorg rondom de patiënt centreren. Ik wil daarom altijd weten hoe het met een patiënt gaat. Ik wil zijn informatie krijgen en ik wil hém goed informeren en begeleiden tijdens het hele onderzoekstraject. Dat gaat samen.”
Een begeleiding waarbij een persoonlijke tint van het grootste belang is, volgens Fockens. “Een goede band is nodig voor een goede behandeling. Omdat het medisch veld tegenwoordig zo complex is geworden én omdat we een academisch ziekenhuis zijn, en onze behandelingen daarom vaak wat experimenteler zijn dan gebruikelijk.”
Voorlichting, voorlichting, voorlichting
Communiceren en binden is dus van levensbelang. En dat beperkt zich niet tot de spreekkamer. “Ik wil graag dat patiënten mij vragen durven stellen, ook ná ons gesprek - en dat ze me op de hoogte houden van hoe het met hen gaat. Niet alleen als het goed gaat, maar juist óók als het minder gaat. Ik geef vaak mijn e-mailadres, om de drempel voor communicatie zo laag mogelijk te houden.”
Wat dr. Paul Fockens ook met regelmaat doet om de zorg zo goed mogelijk te houden, is de patiënt doorverwijzen naar de Maag Lever Darm Stichting voor verdere voorlichting.
“Veel patiënten hebben internetangst. Ze zijn bang om hun aandoening of de behandeling online op te zoeken, omdat er zo veel engs te vinden is. Heel begrijpelijk. Maar het is wél belangrijk dat ze die kennis krijgen.
Ze moeten gewoon weten waar op het internet ze moeten zoeken. Een kennisbron als de Maag Lever Darm Stichting is zo’n plek.”
Meer winst door vroeg signaleren
Voorlichting is van levensbelang, als het aan dr. Paul Fockens ligt - zoveel is duidelijk. En niet alleen voor zieke mensen. Preventieve voorlichting, voor de niet-zieke Nederlander, is minstens zo belangrijk.
“Iedereen moet weten hoe hij goed voor zijn eigen lijf zorgt. En dat is niet zo moeilijk als men het tegenwoordig maakt. Gezond en gevarieerd eten, alles met mate, genoeg bewegen, en - deze vergeten we nogal eens in dit rijtje - glimlachen! Echt waar, dat is het enige echt wat je moet weten om gezond te leven.
Dat afgemeten gedoe van veel voedingsvoorlichters werkt niet. Die hype van bepaalde superfoods en exacte aantal grammen per dag bereikt maar een selectief publiek. En die mensen liggen dan helemaal krom om zich aan al die richtlijnen te houden.
Belangrijker is ook het luisteren naar de signalen die je lichaam afgeeft. Een veranderd ontlastingspatroon, bloed bij de ontlasting, voedsel dat niet goed zakt, onverklaarbaar plotseling gewichtsverlies; dat soort signalen wijzen op darmkanker - een ziekte waar het van groot belang is dat we er vroeg bij zijn.
Er valt daarom meer gezondheidswinst te behalen door naar die signalen te luisteren en er op tijd mee naar de huisarts te gaan, dan wanneer we morgen stoppen met rood vlees eten.”
