Onderzoeken of tumor-DNA in het bloed kan voorspellen of er na behandeling met chemoradiotherapie nog tumorcellen van de slokdarmkanker aanwezig zijn voorafgaand de operatie

In Nederland is in de afgelopen jaren een stijging gezien van het aantal mensen met slokdarmkanker. Verwacht wordt dat deze stijging zich verder door zal zetten. Per jaar zijn er in Nederland ongeveer 2500 mensen bij wie slokdarmkanker wordt gevonden. Uit onderzoek is gebleken dat patiënten met operatief te verwijderen slokdarmkanker baat hebben bij een behandeling met chemoradiotherapie, gevolgd door verwijdering van de slokdarm. De chemoradiotherapie zorgt er bij 23% van de patiënten voor dat geen kanker meer wordt aangetroffen in de verwijderde slokdarm, een zogenaamde complete pathologische respons. Bij deze patiënten zou het mogelijk niet nodig zijn om de slokdarm te verwijderen. Het tijdig identificeren van deze patiënten, zodat kan worden afgezien van een operatie, zou complicaties van de operatie voorkómen, de kwaliteit van leven in deze groep patiënten vergroten en tevens kosten besparen. Andersom, patiënten bij wie nog wel kanker aanwezig is, zouden baat kunnen hebben van aanvullende (immuno)therapie voorafgaand aan de operatie. Helaas is het momenteel zonder verwijdering van de slokdarm niet goed mogelijk om vast te stellen of de slokdarm na chemoradiotherapie vrij is van kanker. Door endoscopieën met de afname van slokdarmweefsel herhaaldelijk uit te voeren is het mogelijk een inschatting te maken van de mate van respons op de voorbehandeling, maar de voorspellende waarde voor een complete pathologische respons is beperkt. Dit komt doordat de resterende tumorcellen vaak dieper in de slokdarmwand gelegen zijn, onbereikbaar vanuit de binnenkant van de slokdarm. Bovendien worden deze endoscopieën als vervelend ervaren door patiënten. Een nieuwe, veel minder invasieve methode is de bepaling van tumor-DNA in bloed. Hierbij worden kleine fragmenten DNA, afkomstig van de tumor, in het bloed opgespoord. Niet alleen is deze methode minder belastend, deze techniek verschaft ook meer informatie over de eigenschappen van de tumor. In dit project willen ze onderzoeken of met een tumor-DNA bepaling in bloed patiënten geïdentificeerd kunnen worden waarbij na voorbehandeling geen resterende kanker aanwezig is in de slokdarm. Zo kunnen ze met een buisje bloed overbehandeling van patiënten voorkomen, en die patiënten selecteren waarbij een verwijdering van de slokdarm overbodig is. Mocht na voorbehandeling wel tumor-DNA in het bloed aanwezig zijn, dan kunnen we, door het DNA profiel te bekijken, bepalen of een gerichte persoonlijke behandeling in de toekomst mogelijk is. 

Het vaststellen of het onderzoeken van tumor-DNA in het bloed kan voorspellen of er na behandeling met chemotherapie en bestraling (chemoradiotherapie) nog tumorcellen van de slokdarmkanker aanwezig zijn voorafgaand aan een operatie. 

Uit de BI-OES biobank studie zullen de onderzoekers patiënten selecteren van het weefseltype adenocarcinoom die na voorbehandeling met chemoradiotherapie een verwijdering van de slokdarm hebben ondergaan. En die in het verleden voor deze studie reeds bloed hebben afgestaan. Vrij circulerend DNA zal uit deze samples worden geïsoleerd en bekeken zal worden welk DNA specifiek uit de tumor afkomstig is. Ze zullen ons richten op specifieke veranderingen in het DNA die veel voorkomen in slokdarmkanker. Door deze gemaakte selectie zal voldoende gevoeligheid behaald worden om het tumor-DNA in bloed op te sporen. Vervolgens zullen ze afwijkingen in het tumor-DNA relateren aan de reactie van de tumor op de chemoradiotherapie.

De onderzoekers verwachten dat patiënten zonder tumor-DNA in het bloed na afronding van de voorbehandeling geen resterende kanker in de slokdarm hebben. Vervolgonderzoek zal uitwijzen of de slokdarm dan ook niet verwijderd had hoeven worden bij deze patiënten. Daarnaast verwachten ze na chemoradiotherapie veranderingen in het tumor-DNA profiel te vinden waardoor ze in de toekomst een behandeling op maat mogelijk kunnen maken (gerichte persoonlijke therapie). 

In de meeste gevallen werven de onderzoekers hun eigen deelnemers. De meeste onderzoeken in onze database lopen al enige tijd of zijn afgerond. De onderzoekers hebben dan al voldoende patiënten gevonden voor het onderzoek. Je kunt je dat niet meer aanmelden. Over het algemeen werven de onderzoekers zelf nu eigen deelnemers. Als het onderzoek net is gestart is ons advies om de website van het ziekenhuis/instelling in de gaten te houden of contact op te nemen met op te nemen met de contactpersoon van het onderzoek. Dit staat op de site van de onderzoeksinstelling.

Wij brengen geen patiënten in contact met de onderzoekers. Het contact dat wij hebben met de onderzoeker is inhoudelijk en verwijzen niet iemand door tenzij de onderzoekers dit hebben aangegeven. Dan is dit aangegeven in de bovenstaande tekst.

Het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek is een ingewikkeld proces dat vaak meerdere jaren duurt. Wetenschappelijk onderzoek moet zorgvuldig uitgevoerd worden om uiteindelijk conclusies te kunnen trekken. Er bestaan veel verschillende type onderzoeken die allemaal weer zijn voor- en nadelen hebben. Uiteindelijk draagt ieder onderzoek bij aan het verhogen van de kennis over een bepaald onderwerp. Je hebt veel onderzoeken nodig om te kunnen zeggen dat iets betrouwbaar is. En het dus wetenschappelijk is bewezen. Daarom duurt het vaak ook lang voordat nieuwe een behandeling of bepaalde medicatie in de reguliere behandelingen toegepast kan worden.

In wetenschappelijk onderzoek zijn vaak proefpersonen nodig. Dit zijn gezonde mensen of patiënten die vrijwillig meewerken aan een onderzoek naar nieuwe behandelingen of medicijnen.

Deelname aan een wetenschappelijk onderzoek kan gunstig zijn omdat je bijvoorbeeld een nieuwe behandeling krijgt die de klachten kan verminderen of waardoor het mogelijk is om (sneller) beter te worden. Ook voor anderen is deelname waardevol omdat je een bijdrage levert aan onderzoek naar bijvoorbeeld nieuwe behandelingen. Er kunnen ook nadelen zitten aan deelname, zoals risico’s die je loopt omdat het een nieuwe behandeling betreft, eventuele bijwerkingen en de tijd en moeite die je erin stopt.

De Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek (CCMO) zorgt voor de bescherming van proefpersonen die deelnemen aan medisch-wetenschappelijk onderzoek. Op de website van CCMO kun je terecht voor alle belangrijke informatie met betrekking tot het meedoen aan onderzoek.

Aanvullende informatie vind je op de website van Rijksoverheid 

Daarnaast kun je ook je behandelend arts vragen of hij/zij weet welke onderzoeken er op dit moment lopen voor de aandoening die je hebt. De arts kan je meer vertellen over meedoen aan wetenschappelijk onderzoek en welke onderzoeken mogelijk geschikt kunnen.