Het ontwikkelen van een methode om te bepalen of gen varianten in patiënten met Lynch syndroom (vorm van erfelijke darmkanker) ziekteverwekkend is of niet

Lynch syndroom is de meest vóórkomende erfelijke aanleg voor darmkanker. Naar schatting komt Lynch syndroom voor bij één op de 250 families, en de helft van deze familieleden is aangedaan. In plaats van een duidelijke ziekmakende genetische verandering wordt vaak een ‘(gen) Variant met Onduidelijke Significantie’ (VOS) gevonden in één van de vier genen verantwoordelijk voor Lynch syndroom. Naar verwachting zullen er in de nabije toekomst steeds meer VOS’en bijkomen, als gevolg van de revolutie in gepersonaliseerde DNA-onderzoek. Het kan momenteel meestal niet vastgesteld worden of zo’n VOS het gen inactiveert (en daarmee Lynch syndroom veroorzaakt), of onschuldig is. In die gevallen wordt veiligheidshalve aangenomen dat de hele familie erfelijk belast is en moeten alle volwassen familieleden levenslang preventieve onderzoeken ondergaan. Dit legt een zware last op deze families, en op de gezondheidszorg. Alleen wanneer bewezen is dat een specifieke VOS ziekteverwekkend is wordt gepersonaliseerde gezondheidszorg mogelijk voor dragers, terwijl de niet-dragers uit het gezin bevrijd worden van de levenslange angst voor kanker voor zichzelf en hun nageslacht, en van (onnodige) preventieve behandelingen. 

In dit project willen ze een betrouwbare geïntegreerde methode ontwikkelen om te bepalen of een VOS, gevonden in een persoon verdacht van Lynch syndroom, ziekteverwekkend is of niet. Dit maakt gepersonaliseerde zorg mogelijk voor dragers van ziekteverwekkende varianten, bevrijdt niet-dragers van de angst voor kanker op jonge leeftijd, en reduceert kosten van preventieve gezondheidszorg.  

Ze hebben twee innovatieve technologieën ontwikkeld om de functionele activiteit van VOS te onderzoeken, om daarmee te voorspellen of ze ziekteverwekkend zijn. Bij de eerste technologie de ‘Complete In vitro Mismatch Repair Activity’ (CIMRA) assay, wordt de VOS in een reageerbuis nagemaakt en vervolgens onderzocht of hij de genfunctie verstoort (en daarom ziekteverwekkend is). Betrouwbaarheidsonderzoek laat zien dat dit in meer dan 90% gevallen de juiste uitslag geeft; de betrouwbaarheid van diagnose wordt verder vergroot door computeronderzoek van de VOS. De tweede techniek, ‘Reverse Diagnosis Catalogs’ (RDC), behelst de (éénmalige en grootschalige) productie, onderzoek en catalogisering van varianten die de genfunctie verstoren in gekweekte cellen. In zo’n RDC kan direct worden opgezocht of een VOS ziekteverwekkend is. Ze verwachten dat de combinatie van computeronderzoek van de VOS, de CIMRA assay, en de RDC met zeer hoge betrouwbaarheid kan voorspellen of een VOS ziekteverwekkend is, of niet.  

Dit voorstel heeft drie specifieke doelen: (1) het verder optimaliseren van de CIMRA assay zodat hij algemeen toepasbaar wordt. Ze zullen de CIMRA assay gedurende de looptijd van het project gratis ter beschikking stellen aan Nederlandse diagnostische centra; (2) het vergelijken van de resultaten van de CIMRA assay met de RDC en met een set VOS waarvan het op grond van klinische criteria al zeker is of ze ziekteverwekkend of onschuldig zijn; (3) integratie van computeronderzoek van VOS, van CIMRA, en van RDC in een betrouwbare diagnostische procedure. 

Alle technologieën benodigd voor dit project zijn reeds ontwikkeld. Ze verwachten binnen de looptijd van het project een snelle en betrouwbare diagnostische procedure te ontwikkelen voor de geïntegreerd onderzoek van VOS in individuen verdacht van Lynch syndroom. Dit zal het mogelijk maken om de ’echte’ patiënten te identificeren, waardoor gerichte gezondheidszorg mogelijk wordt, terwijl niet aangedane familieleden gevrijwaard worden, van de angst die gepaard gaat met de onzekere status van de VOS en van onnodig medisch handelen. Het moet benadrukt worden dat dit wereldwijd de eerste procedure is voor de diagnostiek van VOS in genen betrokken bij erfelijke kanker. Ook om die reden kan dit werk trendsettend zijn. 

In de meeste gevallen werven de onderzoekers hun eigen deelnemers. De meeste onderzoeken in onze database lopen al enige tijd of zijn afgerond. De onderzoekers hebben dan al voldoende patiënten gevonden voor het onderzoek. Je kunt je dat niet meer aanmelden. Over het algemeen werven de onderzoekers zelf nu eigen deelnemers. Als het onderzoek net is gestart is ons advies om de website van het ziekenhuis/instelling in de gaten te houden of contact op te nemen met op te nemen met de contactpersoon van het onderzoek. Dit staat op de site van de onderzoeksinstelling.

Wij brengen geen patiënten in contact met de onderzoekers. Het contact dat wij hebben met de onderzoeker is inhoudelijk en verwijzen niet iemand door tenzij de onderzoekers dit hebben aangegeven. Dan is dit aangegeven in de bovenstaande tekst.

Het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek is een ingewikkeld proces dat vaak meerdere jaren duurt. Wetenschappelijk onderzoek moet zorgvuldig uitgevoerd worden om uiteindelijk conclusies te kunnen trekken. Er bestaan veel verschillende type onderzoeken die allemaal weer zijn voor- en nadelen hebben. Uiteindelijk draagt ieder onderzoek bij aan het verhogen van de kennis over een bepaald onderwerp. Je hebt veel onderzoeken nodig om te kunnen zeggen dat iets betrouwbaar is. En het dus wetenschappelijk is bewezen. Daarom duurt het vaak ook lang voordat nieuwe een behandeling of bepaalde medicatie in de reguliere behandelingen toegepast kan worden.

In wetenschappelijk onderzoek zijn vaak proefpersonen nodig. Dit zijn gezonde mensen of patiënten die vrijwillig meewerken aan een onderzoek naar nieuwe behandelingen of medicijnen.

Deelname aan een wetenschappelijk onderzoek kan gunstig zijn omdat je bijvoorbeeld een nieuwe behandeling krijgt die de klachten kan verminderen of waardoor het mogelijk is om (sneller) beter te worden. Ook voor anderen is deelname waardevol omdat je een bijdrage levert aan onderzoek naar bijvoorbeeld nieuwe behandelingen. Er kunnen ook nadelen zitten aan deelname, zoals risico’s die je loopt omdat het een nieuwe behandeling betreft, eventuele bijwerkingen en de tijd en moeite die je erin stopt.

De Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek (CCMO) zorgt voor de bescherming van proefpersonen die deelnemen aan medisch-wetenschappelijk onderzoek. Op de website van CCMO kun je terecht voor alle belangrijke informatie met betrekking tot het meedoen aan onderzoek.

Aanvullende informatie vind je op de website van Rijksoverheid 

Daarnaast kun je ook je behandelend arts vragen of hij/zij weet welke onderzoeken er op dit moment lopen voor de aandoening die je hebt. De arts kan je meer vertellen over meedoen aan wetenschappelijk onderzoek en welke onderzoeken mogelijk geschikt kunnen.