Genetische veranderingen van een nog te genezen voorloperafwijking van alvleesklierkanker naar kwaadaardige en vaak niet meer te genezen alvleesklierkanker 

Het onderzoek

Waarom is dit onderzoek belangrijk?

Om de overleving van alvleesklierkanker te verbeteren is het van groot belang dat de ziekte in een zeer vroeg stadium of zelfs in een voorloperstadium wordt ontdekt en behandeld. Voor de opsporing en behandeling van voorloperafwijkingen en vroege vormen van kanker is het cruciaal om de processen te kennen die een rol spelen bij de overgang van een goedaardige voorloperafwijking naar kanker. 

Er zijn verschillende voorloperafwijkingen van alvleesklierkanker bekend die goed te genezen zijn als ze op het juiste moment worden behandeld. Door de sterke toename van radiologische onderzoeken worden bepaalde, tamelijk grote en holtevormende voorloperafwijkingen steeds vaker bij toeval ontdekt. Als een dergelijke afwijking in de alvleesklier wordt ontdekt moet de afweging worden gemaakt of deze chirurgisch moet worden verwijderd vanwege het risico op kanker. Of dat deze in de gaten wordt gehouden door middel van regelmatig radiologisch onderzoek. Op dit moment zijn er echter geen goede testen beschikbaar die ontwikkeling van kanker in een voorloperafwijking betrouwbaar kunnen voorspellen. Om het zekere voor het onzekere te nemen worden deze voorloperafwijkingen daarom vaak toch maar chirurgisch verwijderd met alle kosten en operatierisico’s van dien. 

In de meeste van deze chirurgisch verwijderde voorloperafwijkingen is geen kanker aanwezig en deze patiënten hadden misschien niet geopereerd hoeven worden. In een klein deel is echter wel al een vroege vorm van kanker aanwezig. Deze voorloperafwijkingen met vroege vormen van alvleesklierkanker bieden een unieke kans om de veranderingen te onderzoeken die aan de basis liggen van de overgang van een goedaardige voorloperafwijking naar een kwaadaardige afwijking. Hierdoor kunnen specifieke genetische en cel-veranderingen worden ontdekt die goedaardige voorloperafwijkingen onderscheiden van voorloperafwijkingen met kanker. Met kennis van dit omslagpunt kunnen testen worden ontwikkeld voor vroege opsporing waardoor de juiste behandeling van een voorloperafwijking van te voren kan worden bepaald. 

Wat is het doel van dit onderzoek?

Het doel van dit onderzoek is om de genetische veranderingen die cruciaal zijn voor de overgang van een nog te genezen voorloperafwijking van alvleesklierkanker naar kwaadaardige en vaak niet meer te genezen alvleesklierkanker beter te begrijpen. 

Wat gaan de onderzoekers doen?

Door middel van de modernste technieken om genetische veranderingen te bestuderen zullen de onderzoekers weefsels van 20 voorloperafwijkingen vergelijken met een hele vroege vorm van alvleesklierkanker. Hierbij zullen ze de genetische verschillen en veranderingen in celstructuur tussen deze twee vormen bepalen. Voor dit onderzoek gebruiken ze weefsel uit de pathologiearchieven van het UMC Utrecht, het AMC en het Johns Hopkins Ziekenhuis in de VS en werken ze nauw samen met onderzoekers van het gerenommeerde Johns Hopkins Ziekenhuis. 

Wat zijn de verwachte resultaten?

Dit onderzoek zal leiden tot betere kennis en begrip van de genetische en cel veranderingen die leiden tot kwaadaardige ontwikkeling van voorloperafwijkingen van alvleesklierkanker. Door deze kennis kunnen testen worden ontwikkeld die kwaadaardige ontwikkeling van een voorloperafwijking kunnen voorspellen. En vroege vormen van alvleesklierkanker kunnen opsporen. Door middel van deze testen kan de juiste behandeling van voorloperafwijkingen beter worden bepaald. Bovendien kan deze kennis in de toekomst ook leiden tot nieuwe aangrijpingspunten voor behandeling. Uiteindelijk zal dit de behandeling en prognose van patiënten met voorloperafwijkingen van alvleesklierkanker, en dus ook de prognose van alvleesklierkanker, verbeteren. 

Eindresultaat

De genetische data heeft de onderzoekers meer inzicht opgeleverd in de dynamiek van alvleeskliertumoren. Ze hebben enkele genen ontdekt waarvan tot nu toe niet bekend was dat ze vaak gemuteerd waren in alvleesklierkanker. Dieper onderzoek van 148 extra samples heeft geleid tot een gedetailleerd beeld van de evolutie van deze tumoren. Bepaalde gen-varianten waren enkel aanwezig in agressieve tumor-componenten. Dit kan wijzen op een oorzakelijk verband tussen inactivatie van de betrokken pathways en agressieve tumorgroei. Verder onderzoek resulteerde in een schatting van de tijd die een vergevorderde tumor nodig heeft om agressief te worden; 3 jaar. Dit betekent dat er tijd is voor screening en het opvangen van deze vergevorderde tumoren voordat er kanker ontstaat.

Verdere studie van tumoren in 3D door het doorzichtig maken van weefsel heeft ons geleerd dat de meeste pancreas tumoren naar de zuurstofarme bloedvaten (venen). De venen van de alvleesklier komen uit in de lever. Dit kan mede verklaren waarom alvleeskliertumoren zo dodelijk zijn: heel vroeg in de ontwikkeling van deze tumoren ontstaan er al uitzaaiingen in de lever. Ook is de techniek geoptimaliseerd, waardoor het mogelijk is om verschillende proteïnes te identificeren.

Resultaten van wetenschappelijk onderzoek

Om van een idee tot een toepassing te komen is veel onderzoek nodig. Dit kost tijd. Ook wanneer een onderzoek andere resultaten oplevert dan verwacht, leren we daar veel van. Daardoor is ieder resultaat een stap vooruit.

Project informatie

Orgaan: Alvleesklier
Aandoening: Alvleesklierkanker
Projectcode: CDG 14-02
Titel project: Genetische veranderingen van een nog te genezen voorloperafwijking van alvleesklierkanker naar kwaadaardige en vaak niet meer te genezen alvleesklierkanker
Projectleider: Lodewijk Brosens
Instantie: Universitair Medisch Centrum Utrecht
Gestart in: 2015
Looptijd: 5 jaar
Status: Lopend
MLDS Route: Route 2 – Op tijd erbij

Veelgestelde vragen over wetenschappelijk onderzoek

Kan ik ook meedoen aan dit onderzoek?

In de meeste gevallen werven de onderzoekers hun eigen deelnemers. De meeste onderzoeken in onze database lopen al enige tijd of zijn afgerond. De onderzoekers hebben dan al voldoende patiënten gevonden voor het onderzoek. Je kunt je dat niet meer aanmelden. Over het algemeen werven de onderzoekers zelf nu eigen deelnemers. Als het onderzoek net is gestart is ons advies om de website van het ziekenhuis/instelling in de gaten te houden of contact op te nemen met op te nemen met de contactpersoon van het onderzoek. Dit staat op de site van de onderzoeksinstelling.

Kan ik in contact komen met de onderzoeker?

Wij brengen geen patiënten in contact met de onderzoekers. Het contact dat wij hebben met de onderzoeker is inhoudelijk en verwijzen niet iemand door tenzij de onderzoekers dit hebben aangegeven. Dan is dit aangegeven in de bovenstaande tekst.

Waarom kost onderzoek doen zoveel tijd?

Het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek is een ingewikkeld proces dat vaak meerdere jaren duurt. Wetenschappelijk onderzoek moet zorgvuldig uitgevoerd worden om uiteindelijk conclusies te kunnen trekken. Er bestaan veel verschillende type onderzoeken die allemaal weer zijn voor- en nadelen hebben. Uiteindelijk draagt ieder onderzoek bij aan het verhogen van de kennis over een bepaald onderwerp. Je hebt veel onderzoeken nodig om te kunnen zeggen dat iets betrouwbaar is. En het dus wetenschappelijk is bewezen. Daarom duurt het vaak ook lang voordat nieuwe een behandeling of bepaalde medicatie in de reguliere behandelingen toegepast kan worden.

Ik wil graag meedoen aan wetenschappelijk onderzoek

In wetenschappelijk onderzoek zijn vaak proefpersonen nodig. Dit zijn gezonde mensen of patiënten die vrijwillig meewerken aan een onderzoek naar nieuwe behandelingen of medicijnen.

Deelname aan een wetenschappelijk onderzoek kan gunstig zijn omdat je bijvoorbeeld een nieuwe behandeling krijgt die de klachten kan verminderen of waardoor het mogelijk is om (sneller) beter te worden. Ook voor anderen is deelname waardevol omdat je een bijdrage levert aan onderzoek naar bijvoorbeeld nieuwe behandelingen. Er kunnen ook nadelen zitten aan deelname, zoals risico’s die je loopt omdat het een nieuwe behandeling betreft, eventuele bijwerkingen en de tijd en moeite die je erin stopt.

De Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek (CCMO) zorgt voor de bescherming van proefpersonen die deelnemen aan medisch-wetenschappelijk onderzoek. Op de website van CCMO kun je terecht voor alle belangrijke informatie met betrekking tot het meedoen aan onderzoek.

Aanvullende informatie vind je op de website van Rijksoverheid 

Daarnaast kun je ook je behandelend arts vragen of hij/zij weet welke onderzoeken er op dit moment lopen voor de aandoening die je hebt. De arts kan je meer vertellen over meedoen aan wetenschappelijk onderzoek en welke onderzoeken mogelijk geschikt kunnen. 

Stroke 1 Created with Sketch.

Op tijd erbij

Dagelijks sterven er mensen aan spijsverteringsziekten. Ziekten die voorkomen hadden kunnen worden wanneer de diagnose eerder was gesteld. Wat wij kunnen doen is de ziekte in de kiem smoren. Door er precies op tijd bij te zijn. Dat maken we mogelijk door onderzoek, voorlichting en met toegankelijke tools voor vroege opsporing.

meer over onze strategie, onderzoeken en behaalde resultaten

Alleen met jouw gift kunnen we onderzoeken zoals deze steunen. Help je mee?

ANBI logo CBF logo Privacy Waarborg logo ANBI/RSIN nr: 007247849
Doneer

We hebben nieuws!

Vanaf januari 2025 wordt de Maag Lever Darm Stichting het MDL Fonds.
Lees meer