SlokdarmkankerHoe gaat het verder?

In het onderzoek krijg je een endoscopie. Dit is een kijkonderzoek met een flexibele slang met een lampje en een camera (endoscoop). Als er gekeken wordt naar de slokdarm, maag en het eerste deel van de dunne darm (twaalfvingerige darm), dan wordt dit kijkonderzoek een gastroscopie genoemd.

Bij een gastroscopie wordt de binnenkant van de slokdarm bekeken met een endoscoop. Dit is een dunne, flexibele slang die via de mond in de slokdarm wordt geschoven. Het lampje en de camera aan het uiteinde van de slang zorgen ervoor dat de arts de slokdarm goed kan bekijken. Tijdens het kijkonderzoek neemt de arts een stukje weefsel weg uit de slokdarm. Dit heet een biopsie. Hier voel je niets van. Het weggenomen stukje weefsel wordt onder de microscoop bekeken. Als er kwaadaardige cellen in zitten, is er sprake van slokdarmkanker.

Een echo van het halsgebied kan eventuele uitzaaiingen naar de lymfeklieren in de hals zichtbaar maken.
Bij een echo worden afbeeldingen gemaakt met behulp van geluidsgolven. Via een echoapparaat dat de arts over je hals beweegt, wordt een beeld gevormd van verschillende soorten weefsels. Een echo is een eenvoudig en pijnloos onderzoek.

Met een punctie kan de arts weefsel wegnemen, bijvoorbeeld om te bepalen of er uitzaaiingen zijn in de lymfeklieren in de hals of in de lever. Bij een punctie prikt de arts met een speciale naald van buitenaf door de huid in het afwijkende weefsel en haalt er een stukje uit (biopt). Het afwijkende weefsel wordt vervolgens onderzocht onder de microscoop. Bij een echogeleide punctie wordt eerst met behulp van een echo de exacte plaats van de afwijking bepaald. Een punctie kan heel even heel pijnlijk zijn.

Om uitzaaiingen in het lichaam op te sporen wordt meestal een PET-scan (Positron Emissie Tomografie) uitgevoerd. Kankercellen hebben een verhoogde stofwisseling. Dat betekent dat kankercellen meer suiker gebruiken dan normale cellen. Voorafgaand aan een PET-scan wordt daarom een kleine hoeveelheid radioactief suiker in je bloed gespoten. De plaatsen waar kankercellen zich bevinden, kunnen zo worden opgespoord. Meestal wordt een PET-scan gecombineerd met een CT-scan.

Met een CT-scan (of heel soms een MRI-scan) kan ook bepaald worden of de slokdarmtumor in andere organen is doorgegroeid of is uitgezaaid. Bijvoorbeeld in de lever, longen, lymfeklieren, botten of bijnieren. Een CT-scan is een onderzoek met röntgenstralen. Bij een MRI-scan wordt gebruik gemaakt van een sterk magnetisch veld. Tijdens het onderzoek word je heel langzaam door een kokervormige scanner bewogen. De scanner maakt een hele serie gedetailleerde foto’s. Hierop zijn organen, bloedvaten, tumoren en eventuele uitzaaiingen goed te zien. Vaak krijg je van tevoren een contrastvloeistof ingespoten en meestal ook te drinken. Hierdoor worden de afbeeldingen duidelijker.

Als gedacht wordt dat de tumor is doorgegroeid in de luchtwegen kun je een bronchoscopie krijgen. Bij een bronchoscopie wordt de binnenkant van de luchtwegen bekeken met een endoscoop. De endoscoop is een dunne, flexibele slang die via de mond tot in de luchtwegen wordt geschoven. Het lampje en de camera aan het uiteinde van de slang zorgen ervoor dat de arts de luchtwegen (bronchiën) goed kan bekijken. Tijdens een bronchoscopie kan de arts ook kleine stukjes weefsel weghalen (biopsie). Hier voel je vrijwel niets van. De weggenomen stukjes weefsel worden onder de microscoop onderzocht. Om te zorgen dat je weinig last hebt van de bronchoscopie, krijg je meestal een ‘roesje’.

Als de diagnose slokdarmkanker heel vroeg wordt gesteld, kun je soms endoscopisch behandeld worden. Het kwaadaardige weefsel wordt dan via de mond uit de slokdarm verwijderd. Een endoscopische behandeling is alleen mogelijk bij voorlopercellen van slokdarmkanker of bij zeer oppervlakkige tumoren.

Bij een endoscopische behandeling gaat de maag-darm-leverarts (MDL-arts) met een flexibele, holle slang (endoscoop) via de mond in de slokdarm. Op de top van de endoscoop zijn een lampje en een videocamera bevestigd. Door de endoscoop schuift de arts instrumenten op om de behandeling uit te voeren.

Groot voordeel van een endoscopische behandeling is dat jouw slokdarm behouden blijft. Een endoscopische behandeling is veel minder ingrijpend dan een operatie en kan meestal poliklinisch worden uitgevoerd. Er is geen uitwendige operatiewond, doordat de ingreep via de mond gaat.

Toch kunnen ook bij een endoscopische behandeling complicaties ontstaan. Je arts zal deze van tevoren met je bespreken. Na een endoscopische behandeling blijf je onder controle bij de MDL-arts.

Er bestaan verschillende endoscopische behandelingen bij slokdarmkanker:

Endoscopische mucosale resectie (EMR)

Bij deze behandeling worden de oppervlakkige lagen van de slokdarmwand (met het aangedane weefsel) verwijderd. Een endoscopische resectie kan op verschillende manieren worden uitgevoerd. Jouw arts kan je hierover meer vertellen. Bij EMR is er een kleine kans op het ontstaan van een gaatje in de slokdarmwand (slokdarmperforatie).
Het weefsel dat de arts met EMR weghaalt, wordt onder een microscoop onderzocht. Dan kan pas met zekerheid vastgesteld worden of de tumor inderdaad oppervlakkig is. Wanneer blijkt dat de tumor toch dieper gegroeid is, moet alsnog geopereerd worden. Er wordt ook geopereerd als na onderzoek blijkt dat de tumor kwaadaardige kenmerken heeft die de kans op uitzaaiingen in de lymfeklieren vergroten.

Ablatie therapie

Ablatie therapie is een endoscopische behandeling waarmee afwijkend en onrustig weefsel in de slokdarm weggebrand wordt. Ablatie betekent wegbranden. Er zijn verschillende soorten ablatie therapie:

Radiofrequente mucosale resectie (RFA)

Bij deze behandeling wordt gebruik gemaakt van hittestralen om het afwijkende weefsel in de slokdarm te vernietigen. Na RFA wordt een lange tijd een hoge dosis maagzuurremmers gegeven. Hierdoor ontstaat er weer gezond slokdarmweefsel op de plaats waar het afwijkende weefsel zat.

Argon plasma coagulatie

Bij deze behandeling wordt een dun kunststof slangetje (katheter) via de mond in de slokdarm gebracht. Via dit slangetje stroomt argongas dat een elektrische stroom naar het afwijkende weefsel geleidt. Dit is te vergelijken met een ‘minivlammenwerper’ die de oppervlakkige lagen van de slokdarm wegbrandt.

Een operatie is de standaardbehandeling als een endoscopische behandeling niet mogelijk is en er geen uitzaaiingen zijn. De chirurg verwijdert tijdens de operatie de tumor en het omliggende weefsel met lymfeklieren. Voorafgaand aan de operatie krijgt u chemoradiatie, een combinatie van bestraling en chemotherapie. Dit vergoot de kans om de tumor volledig en blijvend weg te kunnen halen.
De operatie kan via de borstkas, de buik en de hals worden uitgevoerd. Dit hangt af van eventuele klieren die zich in de borstholte bevinden en van de hoogte van de tumor in de slokdarm. Je arts informeert je over de verschillende operatietechnieken en welke bij jou het beste resultaat kan geven.

Een slokdarmoperatie is een ingrijpende operatie. Een voorwaarde voor een slokdarmoperatie is dat u in een goede conditie bent. Als u voorafgaand aan de operatie niet goed kunt eten of als u teveel bent afgevallen, krijgt u via uw arts of diëtist dieetvoeding, drinkvoeding en zo nodig sondevoeding voorgeschreven.

Kijkoperatie

Steeds vaker wordt een slokdarmtumor verwijderd met een kijkoperatie. De chirurg opereert dan via een paar kleine sneetjes in de buik en borstkas. Een thoracoscopie is een kijkoperatie via de borstkas. Een laparoscopie is een kijkoperatie via de buik. Het voordeel van een kijkoperatie is dat de wonden veel kleiner zijn. Ook treden er meestal minder complicaties op. Je herstelt hierdoor sneller. Je arts bespreekt met je of een kijkoperatie in jou situatie mogelijk is.

Buismaag-operatie

Een buismaag-operatie is de operatie die het meest wordt uitgevoerd bij slokdarmkanker. In de meeste gevallen gaat het daarbij om een tumor onderin de slokdarm. De chirurg verwijdert de tumor en het omliggende weefsel. Vaak moet ook het bovenste deel van de maag verwijderd worden. De chirurg maakt van de maag een soort buis (buismaag). De buismaag wordt naar boven geplaatst in de borstholte en aan het overgebleven deel van de slokdarm vastgemaakt.

Na de operatie

Na een slokdarmoperatie ga je, via de Intensive Care of de uitslaapkamer, naar de verpleegafdeling om te herstellen. De eerste tijd na de operatie mag je nog niet normaal eten. De littekens die zijn ontstaan moeten eerst goed genezen. Je krijgt voeding daarom op een andere manier:

• Meestal krijg je na de operatie sondevoeding. Dat kan via een dun slangetje dat via je neus in de dunne darm wordt gebracht. Of via een voedingsstoma. Als je een voedingsstoma krijgt, maakt de chirurg via jouw buikwand een opening naar de dunne darm. Voeding komt zo direct in je dunne darm terecht.
• In enkele gevallen is sondevoeding niet (meteen) mogelijk. In dat geval wordt de voeding direct in je bloed gebracht via een infuus. Dit wordt parenterale voeding genoemd.

Na een slokdarmoperatie kun je verschillende klachten hebben. Bijvoorbeeld passageklachten, slikklachten of terugstromend maagzuur of gal. Welke klachten ontstaan, verschilt per persoon en is ook afhankelijk van de operatietechniek. Veel klachten verminderen na verloop van tijd, omdat je lichaam zich aanpast aan de nieuwe situatie. Sommige klachten zijn echter blijvend.

Bij chemoradiatie of chemoradiotherapie worden twee behandelingen tegelijk ingezet: chemotherapie en bestraling. Chemoradiatie wordt ingezet als:

Voorbehandeling voor een operatie (neoadjuvante chemoradiatie)
Als verwacht wordt dat de slokdarmtumor met een operatie te verwijderen is, word je voorafgaand aan de operatie standaard met chemoradiatie behandeld. Chemoradiatie vergoot de kans om tijdens de operatie de tumor volledig en blijvend weg te kunnen halen. Alleen als de tumor heel klein is en er geen uitzaaiingen zijn naar de lymfeklieren, wordt er van een voorbehandeling met chemoradiatie afgezien.

Genezende behandeling zonder operatie
Deze vorm van chemoradiatie duurt langer en is zwaarder dan chemoradiatie als voorbehandeling voor een operatie. Chemoradiatie zonder operatie vindt plaats als:

• je lichamelijke conditie niet goed genoeg is om een operatie te ondergaan. Soms kun je dan later alsnog geopereerd worden.
• de tumor helemaal bovenaan in je slokdarm zit. Voorheen werd dan geopereerd, waarbij ook het strottenhoofd weggehaald werd. Dit gaf veel klachten na de operatie, zoals niet meer kunnen praten. Daarom worden hele hoge tumoren nu behandeld met chemoradiatie zonder operatie.

Bestraling of radiotherapie is het bestralen van kankercellen met radioactieve stoffen. De kankercellen worden hierdoor ernstig beschadigd en sterven af. Bestraling wordt (samen met chemotherapie) bijna altijd als voorbehandeling gegeven voor een operatie om de slokdarmtumor te verwijderen. Bestraling kan door de huid heen (uitwendig) of van binnenuit via een slangetje in de slokdarm (inwendig). Ook een combinatie van inwendige en uitwendige bestraling is mogelijk.

Een arts die gespecialiseerd is in bestraling heet een radiotherapeut. De radiotherapeut stelt een behandelplan op, in overleg met je behandelend arts.

Uitwendige bestraling
De tumor wordt van buitenaf bestraald. De straling gaat dan door de huid heen naar de tumor. Uitwendige bestraling duurt een paar minuten per behandeling. De behandeling vindt meestal vier of vijf keer per week plaats en je hoeft hiervoor niet in het ziekenhuis te worden opgenomen. Hoe lang de totale behandeling duurt, is afhankelijk van jouw persoonlijke situatie.

Inwendige bestraling
Inwendige bestraling wordt ook wel brachytherapie genoemd. De tumor wordt dan van binnenuit bestraald. Dat gebeurt via een klein slangetje dat in de slokdarm wordt gebracht tot dichtbij de tumor. Dit gebeurt meestal eenmalig, in een hoge dosis. Het voordeel van inwendige bestraling is dat er zo min mogelijk gezond weefsel beschadigd wordt. De bestraling duurt enkele minuten tot ongeveer een uur. De behandeling vindt plaats onder een lichte narcose of plaatselijke verdoving. Heel soms is een korte ziekenhuisopname nodig.

Bijwerkingen van bestraling
De radiotherapeut zorgt ervoor dat de straling zo precies mogelijk op de tumor wordt gericht. Toch kunnen ook de gezonde cellen in de buurt van de tumor beschadigd raken door de straling. Hierdoor kun je last krijgen van bijwerkingen. Gelukkig zijn de bijwerkingen meestal tijdelijk. Dit komt doordat gezonde cellen beter herstellen van de behandeling dan kankercellen.
Bijwerking die kunnen ontstaan na bestraling van de slokdarm zijn vermoeidheid, misselijkheid, een zere keel en een pijnlijke slokdarm. Ook kunnen eventuele passageklachten tijdelijk verergeren, door irritatie van het slijmvlies in uw slokdarm. Passageklachten ontstaan als het eten niet goed kan zakken in de slokdarm doordat deze te nauw geworden is.

Chemotherapie is een behandeling met kankerremmende medicijnen. Deze medicijnen worden ook wel cytostatica genoemd. Chemotherapie wordt (samen met bestraling) bijna altijd als voorbehandeling gegeven voor een operatie om de slokdarmtumor te verwijderen. Chemotherapie remt de celdeling.

Kankercellen zijn gevoelig voor deze medicijnen, omdat kankercelen sneller delen dan gezonde cellen. De medicijnen krijg je meestal via een infuus toegediend. Chemotherapie werkt tegen kankercellen in het hele lichaam. Het is dus niet alleen een behandeling tegen de tumor in de slokdarm, maar ook tegen mogelijke uitzaaiingen.

Een behandeling met doelgerichte medicijnen wordt ook wel ‘targeted therapy’ of een doelgerichte behandeling genoemd. Een doelgerichte behandeling wordt bijna altijd in combinatie met chemotherapie gegeven. Doelgerichte medicijnen werken alleen bij tumorcellen met een bepaald type eiwit. Ze richten zich specifiek op dit type eiwit en zorgen er zo voor dat de groei van de tumorcel wordt geremd. Een doelgerichte behandeling wordt bijvoorbeeld ingezet als de tumor dicht bij de overgang van de slokdarm naar de maag zit en als er uitzaaiingen zijn.

Als slokdarmkanker niet geopereerd kan worden, kun je door de groeiende tumor steeds meer last krijgen van passageklachten. Eten kan dan niet goed meer zakken in de slokdarm. Er kan dan een stent (buisje) in uw slokdarm geplaatst worden. De arts gaat dan met een endoscoop (een flexibele holle buis) via je mond in je slokdarm. Op de hoogte van de tumor wordt de ‘ingeklapte’ stent losgelaten.

Daar klapt de stent zich uit en zet zich vast in de slokdarmwand. Zo wordt de vernauwde slokdarm opgerekt. Het voedsel kan dan weer beter passeren, waardoor eten makkelijker wordt. Een stent wordt geplaatst onder een ‘roesje’. Daardoor merk je er nauwelijks iets van. Een andere naam voor een stent is een endoprothese.

Om het stadium van de slokdarmkanker te bepalen, wordt onderzocht hoe diep de tumor is doorgegroeid en of de tumor is uitgezaaid. Er zijn verschillende manieren om het stadium van slokdarmkanker aan te geven. Over het algemeen worden in patiëntenvoorlichting de stadia hiernaast gebruikt. Stadium 0 is het vroegste stadium en stadium IV is het meest gevorderd en dus het meest ernstig.

Het is belangrijk om te weten dat het volledige stadium van slokdarmkanker uit drie onderdelen is opgebouwd. Deze onderdelen zijn de tumor (T), de lymfeklieren (N) en de uitzaaiingen op afstand (M). Samen vormen zij het zogenaamde TNM-stadium. Elke afzonderlijk onderdeel heeft een getalswaarde. De T kan variëren tussen 1 en 4, de N tussen 0 en 3, en de M kan 0 of 1 zijn. De combinatie van al deze waardes bepaalt uiteindelijk of je stadium 0, I, IIA, IIB, III of IV slokdarmkanker hebt.

Een uitzaaiing ontstaat doordat kankercellen losraken van de oorspronkelijke tumor. Deze losse klompjes kankercellen kunnen in een van de bloedvaten, lymfevaten of lymfeklieren terecht komen die rond de slokdarm aanwezig zijn. Als de tumor door de slokdarmwand gegroeid is tot in de buik of borstholte, dan kunnen tumorcellen loslaten en zich in de buik of borstholte verspreiden. Hoe dieper de tumor door de slokdarmwand heen groeit, hoe groter de kans is dat er kankercellen losraken en zich verspreiden door het lichaam. Als zo’n losgeraakte kankercel of klompje kankercellen elders in het lichaam gaat ‘nestelen’ ontstaat een uitzaaiing, ook wel een metastase genoemd.
Losgeraakte cellen van een slokdarmtumor nestelen zich vooral in de nabij gelegen (lokale) lymfeklieren, de lever en de longen. Ook kunnen er al vroeg uitzaaiingen ontstaan in andere organen, zoals hersenen, nieren, botten of de huid. Soms komt het voor dat er tumorcellen in de buikholte terecht komen en zich aan het buikvlies hechten.

Als je slokdarmkanker heb in een zeer vroeg stadium dan is vaak een endoscopische behandeling mogelijk. De arts gaat dan met een endoscoop (een flexibele holle buis) via je mond in je slokdarm. Door de endoscoop kan de arts instrumenten je slokdarm in schuiven. Met die instrumenten wordt het kwaadaardige weefsel in de slokdarm weggehaald. Deze behandeling kan alleen uitgevoerd worden als de slokdarmkanker beperkt is tot de slijmvlieslaag van de slokdarm. Deze behandeling kan ook uitgevoerd worden bij voorlopercellen van slokdarmkanker of bij een Barrett slokdarm.

Bij slokdarmkanker in een vroeg stadium zijn er geen uitzaaiingen en is een operatie de standaardbehandeling. Voorafgaand aan de operatie krijg je een behandeling met chemoradiatie, een combinatie van chemotherapie en bestraling. Dit vergoot de kans om de tumor volledig en blijvend weg te kunnen halen.

Soms wordt pas tijdens de operatie duidelijk hoe ver de tumor precies is doorgegroeid in de slokdarm en of er uitzaaiingen zijn. Als tijdens de operatie blijkt dat de tumor niet in zijn geheel te verwijderen is, kan besloten worden om niet verder te opereren.

Er zijn verschillende operaties mogelijk bij slokdarmkanker. Welke operatie je krijgt is afhankelijk van de precieze plaats van de tumor in de slokdarm.

Bij slokdarmkanker in een gevorderd stadium is genezing vaak niet meer mogelijk. Dit is het geval als er uitzaaiingen zijn gevonden. Of als de tumor te ver in omliggende weefsels of organen is gegroeid. De behandeling die je dan krijgt is gericht op het afremmen van de ziekte en het verminderen van klachten. Dit heet een palliatieve behandeling.