MaagkankerHoe gaat het verder?

De diagnose maagkanker wordt meestal gesteld door middel van een kijkonderzoek van de maag, een gastroscopie. Dit onderzoek gebeurt met behulp van een endoscoop. Een endoscoop is een flexibele slang, met daarop een kleine videocamera en een lampje. De arts brengt de endoscoop via je mond en slokdarm in de maag. Zo kan hij de binnenkant van de maag goed bekijken. Tijdens een gastroscopie kan de arts kleine hapjes weefsel (biopten) wegnemen. Deze biopten worden vervolgens in het laboratorium onderzocht. Op die manier kunnen kwaadaardige cellen aangetoond worden. De diagnose kan dan pas met zekerheid gesteld worden.

Meer informatie over een gastroscopie

Met bloedonderzoek kan onder andere bloedarmoede worden vastgesteld. Bij maagkanker kan dit ontstaan als gevolg van langdurig bloedverlies uit de maag. De uitslag van het bloedonderzoek kan de arts ook informatie geven over je lichamelijke conditie.

Met een CT-scan kan bepaald worden of de maagtumor in andere organen is doorgegroeid of is uitgezaaid. Bijvoorbeeld in de lever, longen, lymfeklieren, botten of bijnieren. Een CT-scan is een onderzoek met röntgenstralen. Tijdens het onderzoek word je heel langzaam door een kokervormige scanner bewogen. De scanner maakt een hele serie gedetailleerde foto’s. Hierop zijn organen, bloedvaten, tumoren en eventuele uitzaaiingen goed te zien. Vaak krijg je van tevoren een contrastvloeistof ingespoten en meestal ook te drinken. Hierdoor worden de afbeeldingen duidelijker.

Meer informatie over de CT-scan.

Soms wordt aanvullend een PET-scan (Positron Emissie Tomografie) uitgevoerd om uitzaaiingen in het lichaam aan te tonen. Kankercellen hebben een verhoogde stofwisseling. Dat betekent dat kankercellen meer suiker gebruiken dan normale cellen. Voorafgaand aan een PET-scan wordt daarom een kleine hoeveelheid radioactief suiker in het bloed gespoten. De plaatsen waar kankercellen zich bevinden, kunnen zo worden opgespoord. Meestal wordt een PET-scan gecombineerd met een CT-scan.

Meer informatie over de PET-scan.

Als er bij eerdergenoemde onderzoeken afwijkingen worden gevonden, wordt soms wat weefsel weggehaald met een echogeleide punctie. Dit is een methode om vast te stellen of er uitzaaiingen zijn in bijvoorbeeld de lever of lymfeklieren. Bij een punctie prikt de arts met een speciale naald van buitenaf door de huid in het afwijkende weefsel en haalt er een stukje uit (biopt). Het afwijkende weefsel wordt vervolgens onderzocht onder de microscoop. Bij een echogeleide punctie wordt eerst met behulp van een echo de exacte plaats van het afwijkende weefsel bepaald. Een punctie kan heel even heel pijnlijk zijn.

Meer informatie over de echogeleide punctie

Sommige patiënten met een gezwel boven in de maag krijgen een endo-echografie. Dit is een inwendige echo die wordt uitgevoerd tijdens een kijkonderzoek van de maag (gastroscopie). Het onderzoek wordt ook wel kort een endo-echo genoemd. Aan het uiteinde van de endoscoop zit een klein echoapparaat. Hiermee wordt de maag en de omgeving van de maag van binnenuit in beeld gebracht. De arts kan met dit onderzoek vaststellen hoe ver de tumor door de maagwand is gegroeid. Tijdens de endo-echo kan de arts ook biopten nemen. Voor een endo-echo moet je nuchter zijn. Het onderzoek gebeurt vaak onder een roesje.

Meer informatie over de endo-echografie

Uitzaaiingen worden soms ook opgespoord door met een kijkoperatie, ook wel diagnostische laparoscopie genoemd, het buikvlies te onderzoeken. Bij een laparoscopie wordt er eerst een sneetje gemaakt in de buik, onder de navel, waardoor koolzuur-gas wordt ingeblazen. Dit gas is onschadelijk en verlaat het lichaam vanzelf weer. Het zorgt ervoor dat de buikwand loskomt van de interne organen, zodat de chirurg voldoende ruimte en zicht heeft tijdens de laparoscopie.
De chirurg maakt in totaal drie tot zes kleine sneetjes. Hierdoor worden dunne buisjes ingebracht. Door deze buisjes worden een camera en de chirurgische instrumenten geleid. Kort na de operatie kun je door het gebruik van koolzuur-gas een prikkelend, pijnlijk gevoel in de schouders hebben. Dit verdwijnt vanzelf weer.

Een curatieve behandeling is een behandeling die gericht is op genezing. Bij maagkanker maakt een operatie of endoscopische verwijdering altijd onderdeel uit van een curatieve behandeling. De chirurg of MDL-arts verwijdert dan de hele maagtumor met het omliggende weefsel. Soms wordt een operatie gecombineerd met andere (aanvullende) behandelingen.

Een palliatieve behandeling is bedoeld om de ziekte zoveel mogelijk af te remmen en de klachten te verminderen. Genezing is dan niet meer mogelijk. Een palliatieve behandeling bij maagkanker kan bestaan uit een operatie, chemotherapie, bestraling, het plaatsen van een stent of een combinatie van deze behandelingen.

Bij een operatie verwijdert de chirurg de tumor, samen met een deel van het omringde weefsel. Bij een curatieve operatie zal de chirurg ook een aantal lymfeklieren wegnemen. Als de tumor in de alvleesklier, lever of dikke darm is gegroeid, verwijdert de chirurg soms ook een deel van deze organen.

Als de tumor in de maag vroeg wordt ontdekt kan deze soms nog endoscopisch (met een kijkonderzoek) worden verwijderd. Als een operatie nodig is, kan dit via een kijkoperatie bij kleinere tumoren. Als de tumor te groot is, of is doorgegroeid in omringende weefsels of organen zal de tumor via een open-buikoperatie worden verwijderd. Soms kan tijdens een kijkoperatie besloten worden om de buik verder open te maken.

Het is vooraf niet altijd te zeggen of de operatie curatief (genezend) zal zijn. Als tijdens de operatie blijkt dat de tumor en eventuele uitzaaiingen niet geheel te verwijderen zijn, kan de chirurg besluiten dat een operatie palliatief zal zijn. De operatie heeft dan als doel het verminderen van klachten en het remmen van de ziekte. Een palliatieve operatie is vaak minder ingrijpend.

Voor de operatie
Een operatie is een ingrijpende behandeling. Het is daarom belangrijk dat je conditie vooraf zo goed mogelijk is. Als je niet voldoende kunt eten, krijg je sondevoeding om te voorkomen dat de voedingstoestand verslechtert. Deze vloeibare voeding komt via een dun slangetje (sonde) rechtstreeks in de maag of dunne darm terecht. Als sondevoeding niet mogelijk is, krijg je voeding direct in de bloedbaan toegediend via een infuus (parenterale voeding).

Na de operatie
Na de operatie lig je een dag of een nacht op de intensive care. Daarna ga je naar de verpleegafdeling om verder te herstellen. De eerste tijd krijgen sommige patiënten soms sondevoeding via een slangetje dat in de buik is geplaatst tijdens de operatie. Dit wordt een voedingsstoma of jejunostomie genoemd. Zo kunnen de inwendige wonden goed genezen. Als sondevoeding niet mogelijk is, krijg je voeding via een infuus direct in de bloedbaan (parenterale voeding). Na verloop van tijd mag je weer vloeibare voeding. Daarna ga je voorzichtig over op vaste voeding. De diëtist en specialist begeleiden je hierbij. Het lichaam past zich meestal goed aan na de operatie. Toch kunnen er problemen ontstaan na het verwijderen van (een deel) van de maag.

Lees hier meer over mogelijke problemen na een operatie voor maagkanker.

Dit is een operatie waarbij de chirurg het bovenste deel van de maag (cardia) verwijdert. Tijdens deze operatie wordt ook het onderste deel van de slokdarm verwijderd. De chirurg maakt een soort buis van het onderste deel van de maag. Deze maakt hij vast aan het bovenste deel van de slokdarm zodat de verbinding tussen slokdarm en maag weer is hersteld.

Dit is een operatie waarbij de chirurg het onderste deel van de maag of maaguitgang (het distale deel) verwijdert. Tijdens deze operatie wordt ook het eerste deel van de twaalfvingerige darm verwijderd. Dit is het deel van de dunne darm dat direct na de maag begint. De dunne darm wordt op het overblijvende deel van de maag aangesloten.

Dit is een operatie waarbij de chirurg de hele maag verwijdert. Bij deze operatie wordt ook het eerste deel van de twaalfvingerige darm weggenomen. Vervolgens maakt de chirurg een nieuwe verbinding tussen de slokdarm en het verderop gelegen stuk dunne darm. Tijdens de operatie beslist de chirurg welke verbindingstechniek hij hierbij zal gebruiken.

Een bypassoperatie is een palliatieve ingreep. Als de tumor de uitgang van de maag blokkeert, kan de chirurg een verbinding maken tussen het middelste deel van de maag en een stuk van de dunne darm. Deze verbinding zorgt ervoor dat voedsel via een omweg (bypass) toch de darmen kan bereiken.

Chemotherapie is een behandeling met kankerremmende medicijnen. Deze medicijnen worden ook wel cytostatica genoemd. Je kunt de medicijnen krijgen via een infuus of via tabletten. Chemotherapie remt de celdeling waardoor de groei van de tumor wordt afgeremd.

Chemotherapie wordt bij maagkanker vaak in combinatie met een andere behandeling gegeven. Bijvoorbeeld voor of na een curatieve operatie of in combinatie met bestraling. Het tegelijk toepassen van chemotherapie en bestraling heet chemoradiatie.

Chemotherapie voor een operatie (neo-adjuvante chemotherapie) is bedoeld om kleine uitzaaiingen alvast aan te pakken en/of de tumor al voor de operatie te verkleinen. Chemotherapie of chemoradiatie na een operatie (adjuvante chemotherapie of chemoradiatie) ruimt eventueel achtergebleven kankercellen na de operatie op en verkleint de kans op (terugkerende) uitzaaiingen.

HIPEC bij uitzaaiingen in buikvlies
Sommige mensen met uitgezaaide maagkanker kunnen baat hebben bij een HIPEC-behandeling. HIPEC staat voor hypertherme intraperitoneale chemotherapie. HIPEC wordt gegeven in combinatie met een operatie. Tijdens de operatie wordt eerst al het zichtbare tumorweefsel verwijderd, daarna wordt de buikholte gespoeld met verwarmde chemotherapie. HIPEC is alleen een optie als de maagtumor goed te verwijderen is en er maar weinig uitzaaiingen in het buikvlies zijn. In Nederland is de HIPEC-behandeling geen standaardbehandeling bij maagkanker. De behandeling vindt alleen plaats in onderzoeksverband. HIPEC is een zware behandeling die niet voor iedereen geschikt is.

Bestraling (radiotherapie) is een behandeling waarbij de tumor wordt bestraald met radioactieve stralen. Cellen raken hierdoor beschadigd en gaan dood. De straling wordt zo precies mogelijk gericht op de tumor zodat gezonde cellen gespaard worden. Bij maagkanker wordt bestraling bijna nooit alleen gegeven. Als bestraling wordt toegepast dan krijg je dit vaak in combinatie met chemotherapie (chemoradiatie) na de operatie. Soms ook voorafgaand aan de operatie, maar dat gebeurt alleen nog in onderzoeksverband. Bestraling wordt tenslotte ingezet als palliatieve behandeling. Bijvoorbeeld om pijnklachten te verminderen of bloedverlies tegen te gaan.

Bij maagkanker wordt doelgerichte therapie als palliatieve behandeling gegeven, in combinatie met chemotherapie. Doelgerichte therapie wordt ook wel ‘targeted therapy’ genoemd. Je krijgt dan medicijnen via een infuus. Deze behandeling wordt vaak ingezet als de tumor dicht bij de overgang van de slokdarm en de maag zit en als er uitzaaiingen zijn. Daarnaast vindt doelgerichte therapie alleen plaats als de tumorcel in de wand een bepaald eiwit heeft: het HER2-eiwit. De behandeling richt zich op dit type eiwit en zorgt ervoor dat de groei van de kankercel wordt geremd.

Als de tumor in het bovenste deel van de maag of juist ter hoogte van de maaguitgang zit en een operatie niet mogelijk is, kan de arts een stent plaatsen. Dit is een palliatieve behandeling. De arts kan deze behandeling uitvoeren als je problemen krijgt met het passeren van voedsel. Een stent is een buisje dat tijdens een gastroscopie (kijkonderzoek) in de maag wordt geschoven. De stent wordt op de hoogte van de tumor ontplooit en zorgt ervoor dat voedsel daar weer kan passeren. Een stent wordt geplaatst onder een roesje. Daardoor merk je er nauwelijks iets van.

Een uitzaaiing ontstaat als kankercellen losraken van de oorspronkelijke tumor en zich elders in het lichaam nestelen. Kankercellen kunnen zich via de bloedbaan of het lymfestelsel verspreiden door het lichaam. Losgeraakte cellen van een tumor in de maag komen vaak in de lever of in de longen terecht.

Uitzaaiingen kunnen op verschillende manieren worden behandeld. Het gaat dan bijna altijd om een palliatieve behandeling. Meestal worden uitzaaiingen behandeld met chemotherapie. Al dan niet gecombineerd met doelgerichte therapie. Of men uitzaaiingen gaat behandelen en welke behandeling de arts voorstelt, hangt af van een aantal factoren. Een belangrijke factor is het aantal uitzaaiingen in het lichaam.

Elke behandeling kan bijwerkingen met zich meebrengen. Het kost bovendien veel tijd en energie om steeds naar het ziekenhuis te komen. Voor mensen met maagkanker in een vergevorderd stadium is dit erg belastend, terwijl ze weten dat ze niet meer beter kunnen worden. Het is dan de vraag of de voordelen van een behandeling nog opwegen tegen de nadelen. Sommige mensen nemen dan de moeilijke beslissing om af te zien van behandeling. Twijfel je of (verdere) behandeling voor jou nog wel zinvol is, bespreek dit dan met je arts.

Omdat maagkanker in het begin weinig klachten geeft, wordt de ziekte vaak pas in een laat stadium ontdekt. Wanneer de maagkanker laat wordt ontdekt, is een curatieve behandeling vaak niet meer mogelijk. Gemiddeld een op de vier patiënten is dan na vijf jaar nog maar in leven.

Wanneer een curatieve operatie mogelijk is, zijn de vooruitzichten beter. Ongeveer de helft van de patiënten (50 procent) is dan na vijf jaar nog in leven. Is de tumor beperkt tot het slijmvlies van de maag? Dan is de vijfjaarsoverleving na een operatie ongeveer 70 procent. Wanneer de tumor door de maagwand is gegroeid, daalt de kans op overleving meteen flink.