Je spijsvertering, wat is dat eigenlijk? Denk jij wel eens na over hoe je spijsvertering werkt? Iedere dag is je spijsvertering voor je aan het werk. Het woord spijsvertering betekent ‘het verteren van spijs’, dat is dus je eten. Het is het afbreken van je eten in kleine nuttige stofjes voor je lichaam. Deze nuttige stofjes geven jou energie, zodat jij een potje kan voetballen of je goed kan concentreren op een lastige rekenvraag. Het is belangrijk om goed voor je spijsvertering te zorgen. We vertellen je er graag meer over. Want zonder dat je het door hebt, gebeurt er van alles in deze onbekende binnenwereld.
Je spijsvertering
Je spijsvertering betekent dus het afbreken van je eten tot hele kleine stofjes (voedingsstoffen) die je lichaam opneemt en gebruikt. Deze voedingsstoffen geven je energie en het zijn bouwstoffen. Die bouwstoffen zijn nodig om te groeien of kapotte cellen in je lichaam te vernieuwen. Het stukje brood dat je hebt gegeten wordt zo klein gemaakt dat je lichaam het kan opnemen. Zo gaat het als voedingsstof naar de plek in je lichaam waar het op dat moment nodig is. Misschien komt er wel een stukje terecht bij je kleine teen.
Nadat de voedingsstoffen uit je eten zijn gehaald, wordt wat je niet gebruikt in je darmen tot poep gekneed. En dat poep je binnen 24 tot 48 uur uit. De hele reis van eten door je spijsvertering duurt dus 24 tot 48 uur. Dit hangt af van wat je precies eet en hoe makkelijk dat af te breken is door je lichaam. Maar wat je ook eet of drinkt, je spijsvertering weet er wel raad mee. Gelukkig maar, want een goede spijsvertering is belangrijk om je fit te voelen en om gezond te blijven.
Je spijsvertering is onmisbaar en superslim. Het is een goed georganiseerd team van organen. Samen willen die organen je lichaam heel graag gezond houden. Maar je spijsvertering kan het niet alleen. Als jij je spijsverteringsteam flink helpt, kan het zijn werk extra goed doen. Weet je hoe je kan helpen? Door gezond te eten, met onder andere veel groente, fruit en volkorenproducten. En door genoeg te drinken en lekker te bewegen.
Spreekbeurt over de wondere wereld van je spijsvertering
Ga je een spreekbeurt houden over de spijsvertering? Bekijk onze tips voor jouw spreekbeurt.
Soms heb je weleens last van je buik. Dan heb je misschien buikpijn of het poepen gaat ineens moeilijk. Een keertje buikpijn hebben is niet zo erg. Maar als je hier vaak last van hebt is dit natuurlijk niet goed en erg vervelend. Bij sommige mensen werkt de spijsvetering niet zo goed. Deze mensen hebben bijvoorbeeld vaak diarree, of hebben juist veel last van verstopping, of buikpijn. De spijsvertering kan ook heel erg in de war zijn door bijvoorbeeld een darmontsteking, zoals bij de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa. Of dat iemand geen gluten kan eten door coeliakie. Dit geeft zeer vervelende klachten en de ontstekingen maken het ook lastig voor je darm om de voedingstoffen uit het eten te halen. Als jij hier last van hebt, vertelt je dokter wat je het beste kan eten om minder buikpijn te hebben.
Wie horen er allemaal bij het spijsverteringsteam?
Na de eerste hap is je eten nog ongeveer 8 meter onderweg door je lichaam. Wat? 8 meter!? Dat is best lang hè. En misschien ook een raar idee dat dit allemaal in jouw lichaam zit. Onderweg komt het eten verschillende organen tegen. Het begint bij de mond en komt daarna langs je slokdarm, je maag, je dunne darm, dikke darm en endeldarm. Er zijn ook nog andere organen die meewwerken bij de spijsvertering. Dat zijn je alvleesklier, galblaas en lever. Deze organen zijn belangrijk voor het werk van je spijsvertering en helpen door onder andere spijsverteringssappen te maken.
Mond
Je neemt een hap. In je mond kauw je die hap eten fijn met je tanden en kiezen en komt er speeksel bij. Als het klein genoeg is slik je het door. Wist je dat je spijsvertering al begint voordat je iets eet? Al bij het zien, denken aan en ruiken van eten kan het water (speeksel) je al in de mond lopen.
Slokdarm
Je slokdarm duwt het eten naar je maag. Binnen 3-5 seconden is het al in je maag. Super snel toch!
Maag
Je maag is heel gespierd. Jouw eigen krachtpatser. Die spieren zijn nodig om het eten flink te kneden, zodat het eten steeds kleiner en fijner wordt.
Dunne darm
Je dunne darm heeft de belangrijke taak om het eten op te nemen. Het eten is inmiddels al zo klein dat het uit miljoenen stukjes bestaat. De lengte van 8 meter is leuk, maar je dunne darm spant de kroon. Je dunne darm heeft namelijk een heel groot oppervlakte, namelijk 200m2. Dit is net zo groot als een tennisveld! De dunne darm is zo groot door zijn bijzondere darmwand. De binnenkant heeft allemaal plooien, daarmee vergroot de dunne darm zijn oppervlakte. De dunne darm is geen uitslover. Het enorme oppervlakte is nodig om alle voedingstoffen op te kunnen nemen.
Dikke darm
Hier komt het eten terecht dat over blijft. Wist je dat er triljoenen kleine beestjes in je dikke darm wonen? Deze kleine beestjes worden ook wel je microbioom genoemd en bestaan voornamelijk uit bacteriën. Deze bacteriën zijn belangrijk voor je gezondheid. De dikke darm zorgt ervoor dat van het overgebleven eten poep wordt gemaakt. Daarna wordt het doorgestuurd naar je endeldarm. En de endeldarm geeft vervolgens aan jou een seintje dat je naar de wc moet voor een grote boodschap.
Alvleesklier
Je alvleesklier maakt spijsverteringssappen. Deze sappen zijn nodig om het eten in kleine stukjes te knippen, zodat het klein genoeg is om opgenomen te worden.
Lever
Je lever kan je zien als een grote fabriek. De lever controleert het eten dat binnenkomt via je darm, maakt je bloed schoon en kan daarnaast stofjes opslaan, maken en vervoeren. Echt een alleskunner! Je kunt hem ook wel zien als een portier: hij laat niemand toe die niet welkom is.
Galblaas
Je lever maakt gal. Dat wordt opgeslagen in je galblaas. Gal is nodig bij de vertering (kleiner maken) van vetten. Je kan gal vergelijken met afwasmiddel.
'Ik ben fan van de spijsvertering, jij toch ook? Als MDL-arts (buikdokter) en kinderambassadeur wil ik graag dat er nog meer kinderen buikfan worden. Want hoe je spijsvertering werkt is echt een wonder! Door je spijsvertering kan je genieten van lekker eten. En van dat eten wordt daarna brandstof gemaakt om bijvoorbeeld te groeien, leren of sporten. Supergaaf en daarom ben ik fan!'
In de dikke darm is het echt ontzettend druk. Er wonen namelijk veel beestjes, zoals bacteriën en schimmels. Al deze beestjes samen wordt het microbioom (of microben) genoemd. Totaal draag je zo’n 1,5 kilo aan microben met je mee. Deze beestje vinden het superfijn in je dikke darm. Ze gebruiken je dikke darm als een all-inclusive resort! Het is er lekker warm (37°C), er is genoeg water en het meest luxe van alles: het eten komt vanzelf langs. Zo’n all-inclusive resort trekt vele gasten en daarom leven er zoveel bacteriën in onze darm. Zie je het al voor je?
Er zijn zowel 'goede' als 'slechte' bacteriën. De goede bacteriën doen veel voor ons. Zo helpen ze mee om het eten te verteren, versterken ze ons afweersysteem en zorgen ze voor het gevoel dat je vol zit. In ruil daarvoor geeft je darm ze eten en onderdak. Helaas heb je ook slechte bacteriën. Daar kan je ziek van worden of ze zorgen voor een rotgevoel. Je darm wil deze bacteriën niet, maar kan ze helaas niet wegjagen. Een gezond microbioom bestaat uit veel bacteriën van veel verschillende soorten. Welke bacteriesoorten er in iemands darm leven, verschilt per persoon. Iedereen heeft een ander microbioom. Sterker nog, jouw microbioom is net zo uniek als je vingerafdruk!
Topteam - microbioom en het afweersysteem
Je microbioom en afweersysteem zijn een topteam. Ze werken veel samen en dat is maar goed ook. Ongeveer 70% van je afweersysteem zit in je dikke darm en hier zit ook het grootste gedeelte van je microbioom. Het microbioom helpt de cellen die ziekten tegenhouden (afweercellen) om te groeien en te vermeerderen. Deze afweercellen komen in actie als er indringers het lichaam binnenkomen. Zo helpt jouw microbioom mee om een groot en sterk leger paraat te hebben om ziekteverwekkers tegen te gaan. Je microbioom ondersteunt dus je afweersysteem bij het bestrijden van een virus of andere ziekteverwerker.
Microbioom in balans
Wanneer je microbioom in balans is, helpt het je afweer versterken en zo dus ook je gezondheid. Een goede afweer kan ervoor zorgen dat je minder snel ziek wordt, dat je minder erg ziek bent en dat je sneller beter wordt. Het is belangrijk om goed voor jezelf te zorgen. Hoe? Lees de tips hierboven en daarnaast kan je deze tips lezen.
Je afweersysteem
Wat is nu eigenlijk je afweersysteem? Je afweersysteem is jouw persoonlijke leger tegen indringers die je ziek willen maken. Als een virus je lichaam binnendringt, gaan meteen alle alarmbellen af. Je afweersysteem komt in actie door soldaten in te zetten. Soldaten met ieder zijn specialiteiten. De een is een verkenner, die zoekt naar alles wat vreemd is en ruimt dat op. De ander verzamelt informatie om opdrachten te geven aan andere soldaten. En dan heb je nog de sluipschutters. Zij doden de indringers. Het afweersysteem heeft twee hoofdtaken; 1 het verdedigen van je lichaam, 2 het slagveld opruimen. Je afweersysteem onthoudt van elke type indringer hoe deze aangepakt moet worden. Wanneer de indringer opnieuw het lichaam binnenkomt, dan weet je afweersysteem precies hoe ze deze indringer kunnen verjagen. En zo wordt voorkomen dat je opnieuw ziek wordt.
Tips om goed voor je spijsvertering te zorgen!
Eet gezond voor je spijsvertering
Eet gezond en gevarieerd
Voor een goede spijsvertering is belangrijk dat je kiest voor gezond eten en dat je veel varieert (afwisselt). Gezond eten wil zeggen producten eten die zo min mogelijk bewerkt zijn, zoals groente, maar ook volkorenbrood. Bewerkte producten zijn bijvoorbeeld koekjes of frisdrank. Bij bewerkt eten zijn vaak kleur- en smaakstoffen toegevoegd die niet goed voor je zijn. Door voldoende te variëren met voeding zorg je ervoor dat je alle belangrijke stoffen binnenkrijgt die je nodig hebt. Zo is het goed om te variëren in je ontbijt. De ene keer een boterham met appelstroop en de andere keer neem je een bakje met yoghurt, muesli en fruit. Lekker variëren!
Eet genoeg vezels
Vezels zijn plantendeeltjes die vooral zitten in volkorengraanproducten zoals volkorenbrood en volkorenpasta. En ze zitten ook groente en fruit, peulvruchten, aardappelen en noten en zaden. Vezels zijn heel gezond voor je. En wist dat de goede bacteriën in je darm vezels het lekkerste vinden wat er is?! Het is hun lievelingskostje.
Drink voldoende
Je lichaam heeft iedere dag voldoende vocht nodig om al zijn taken uit te kunnen voeren. Zo helpt vocht onder andere bij het transport van voedings- en afvalstoffen. Belangrijk dus dat je voldoende drinkt. Ook in combinatie met vezels is vocht belangrijk. Vezels gebruiken vocht. Ze nemen vocht op als een soort spons en zorgen ervoor dat je poep soepel wordt. Drink vooral water of thee, want dit is veel beter voor je dan frisdrank.
Beweeg genoeg voor je spijsvertering
Beweeg
Je spijsvertering vindt het fijn als je in beweging bent. Het is heel gezond voor je en door bewegen voel je je fitter. Dit houdt in dat je hartslag licht verhoogt. Een voorbeeld is een stukje fietsen of wandelen. Daarnaast is het advies om 3x in de week flink te bewegen zoals voetballen, hockeyen, tennissen, dansen, buiten spelen en noem maar op!
Gezond toiletgedrag voor je spijsvertering
Luister naar je darm
Als je voelt dat je moet poepen, ga dan naar de wc. Het is een teken van je endeldarm dat die vol zit en graag wat kwijt wil. Door je wc-bezoekje uit te stellen kan je last krijgen van harde, droge poep. En dat maakt het poepen moeilijker.
Niet persen
Het is niet zo goed om heel hard te persen. Zachtjes mag wel. Als je voelt dat je moet poepen, komt het vanzelf.
Juiste zithouding
Goed zitten op de wc kan helpen om het poepen makkelijker te maken. Dit kan door een voetenbankje te gebruiken. Zet je voeten op het bankje, ga iets voorovergebogen zitten, zodat je knieën iets omhoogkomen. Dan kan de endeldarm zich helemaal ontspannen.
Kijk achterom
Het is goed om na het poepen even achterom te kijken. Hoe ziet je poep er uit? Zijn het kleine keutels, is het een worst, slang, of is het een waterige brei? Dit kan je veel vertellen over de gezondheid van je darmen. Het poepen van keutels kan betekenen dat je te weinig vezels en vocht binnenkrijgt. En een waterige brei kan betekenen dat je darmen even niet optimaal werken. Wanneer je lange tijd een van deze twee soorten poep hebt is het goed om dit met je huisarts te bespreken.
ANBI/RSIN nr: 007247849
