Een DNA-sneltest voor vroege opsporing van bloedbaaninfecties bij darmfalen patiënten

In Nederland leven 400 patiënten met ernstig chronisch darmfalen. Deze patiënten kunnen niet via de normale weg (de mond en darmen) voeding binnenkrijgen. Oorzaken voor darmfalen zijn uitgebreide darmoperaties, verklevingen of verstoppingen van darmen. Darmfalen patiënten zijn vaak levenslang afhankelijk van voeding die door de patiënt zelf via een infuus (katheter) in een lichaamsader wordt toegediend. Ondanks uitgebreide hygiëne maatregelen bestaat er een relatief grote kans op de katheter door bacteriën of schimmels, waarna levensbedreigende katheter-gerelateerde bloedbaaninfecties kunnen ontstaan. Darmfalen patiënten krijgen gemiddeld 1 bloedbaaninfectie per 1-5 jaar en bloedbaaninfecties veroorzaken maar liefst 70% van alle ziekenhuisopnames.  

Bloedbaaninfecties zorgen voor hoge kosten, een hoge ziektelast en kans op overlijden, het veelvuldig verwijderen van geïnfecteerde katheters, en risico op verlies van toegang tot de lichaamsaders. Om deze situaties te voorkomen is het belangrijk bloedbaaninfecties direct op te sporen. Bij verdenking op een bloedbaaninfectie worden standaard bloedkweken afgenomen om ziekteverwekkers aan te tonen en een behandeling te starten. Nadeel van bloedkweken is de lange kweektijd (1-2 dagen voor bacteriën, 2-5 dagen voor schimmels). Hierdoor gaat kostbare tijd verloren voordat de juiste diagnose wordt gesteld. Tussentijds wordt gestart met een brede antibiotische behandeling om zoveel mogelijk potentiële ziekteverwekkers te doden. Dit zorgt voor een grotere kans op antibioticaresistentie. 

Verschillende moleculaire technieken zijn ontwikkeld om bloedbaaninfecties sneller op te sporen. De “SeptiFast” wordt het meest getest en kan binnen 6 uur een ziekteverwekker in bloed aantonen. De gevoeligheid van deze test om ziekteverwekkers aan te tonen is echter matig (65%). Hierdoor worden bloedbaaninfecties gemist. Sinds 2016 ontwikkelt het Radboudumc een eigen DNA-sneltest voor bloedbaaninfecties. Hierbij maken ze gebruik van een nieuwe innovatieve techniek (“ddPCR”) waarmee de gevoeligheid verhoogd wordt. De gevoeligheid van onze DNA-sneltest onderzochten ze in een retrospectieve studie met 44 darmfalen patiënten. De DNA-sneltest bleek een gevoeligheid van ongeveer 85% te hebben en binnen 4 uur een ziekteverwekker te kunnen aantonen

Met een groot, goed uitgevoerd prospectief onderzoek willen de onderzoekers aantonen dat de gevoeligheid van onze DNA-sneltest daadwerkelijk hoger is dan die van de SeptiFast. 

Het onderzoeken van een nieuwe DNA-sneltest voor het sneller en gevoeliger opsporen van bloedbaaninfecties (“bloedvergiftiging”) bij darmfalen patiënten. De DNA-sneltest wordt vergeleken met een bestaande DNA-sneltest: “SeptiFast”.

In deze tweejarige studie doen 125 volwassen darmfalen patiënten met een bloedbaaninfectie verdenking mee. Als eerst worden er bloedkweken uit drie lichaamsaders afgenomen. Na toestemming van de patiënt wordt uit dezelfde lichaamsaders 10mL bloed afgenomen voor de nieuwe DNA-sneltest en SeptiFast. Patiënten hoeven dus niet extra geprikt te worden. Hierna eindigt het onderzoek voor de patiënt. Wel zullen patiënten 3 maanden worden vervolgd. In het laboratorium wordt het bloedmonster verdeeld over de DNA-sneltest en de SeptiFast, en onderzocht. Primaire uitkomst is de gevoeligheid van de DNA-sneltest en de SeptiFast. Andere uitkomsten zijn testkarakteristieken zoals specificiteit, gevoeligheid bij antibioticagebruik 3 en 7 dagen voor het ontstaan van bloedbaaninfecties, en welk type ziekteverwekkers (bacteriën/schimmels) worden opgespoord. 

De onderzoekers verwachten dat de nieuwe DNA-sneltest een hogere gevoeligheid heeft dan de SeptiFast. Hiermee zouden ze een grote stap zetten in de ontwikkeling van een bruikbare DNA-sneltest voor bloedbaaninfecties bij de kwetsbare groep darmfalen patiënten. 

Een snellere diagnose resulteert in een vroegere juiste behandeling met als gevolg een verminderde ziektelast en lagere kans op overlijden, katheters kunnen worden behouden, en de opnameduur met bijbehorende kosten wordt verminderd. Deze studie is ook zeer relevant voor andere patiënten met bloedbaaninfecties, zoals patiënten met de ziekte van Crohn en koorts, alvleesklierontstekingen of galwegontstekingen, maar ook nier– en kankerpatiënten. Daarom steunen verschillende patiëntenorganisaties dit project.  

In de meeste gevallen werven de onderzoekers hun eigen deelnemers. De meeste onderzoeken in onze database lopen al enige tijd of zijn afgerond. De onderzoekers hebben dan al voldoende patiënten gevonden voor het onderzoek. Je kunt je dat niet meer aanmelden. Over het algemeen werven de onderzoekers zelf nu eigen deelnemers. Als het onderzoek net is gestart is ons advies om de website van het ziekenhuis/instelling in de gaten te houden of contact op te nemen met op te nemen met de contactpersoon van het onderzoek. Dit staat op de site van de onderzoeksinstelling.

Wij brengen geen patiënten in contact met de onderzoekers. Het contact dat wij hebben met de onderzoeker is inhoudelijk en verwijzen niet iemand door tenzij de onderzoekers dit hebben aangegeven. Dan is dit aangegeven in de bovenstaande tekst.

Het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek is een ingewikkeld proces dat vaak meerdere jaren duurt. Wetenschappelijk onderzoek moet zorgvuldig uitgevoerd worden om uiteindelijk conclusies te kunnen trekken. Er bestaan veel verschillende type onderzoeken die allemaal weer zijn voor- en nadelen hebben. Uiteindelijk draagt ieder onderzoek bij aan het verhogen van de kennis over een bepaald onderwerp. Je hebt veel onderzoeken nodig om te kunnen zeggen dat iets betrouwbaar is. En het dus wetenschappelijk is bewezen. Daarom duurt het vaak ook lang voordat nieuwe een behandeling of bepaalde medicatie in de reguliere behandelingen toegepast kan worden.

In wetenschappelijk onderzoek zijn vaak proefpersonen nodig. Dit zijn gezonde mensen of patiënten die vrijwillig meewerken aan een onderzoek naar nieuwe behandelingen of medicijnen.

Deelname aan een wetenschappelijk onderzoek kan gunstig zijn omdat je bijvoorbeeld een nieuwe behandeling krijgt die de klachten kan verminderen of waardoor het mogelijk is om (sneller) beter te worden. Ook voor anderen is deelname waardevol omdat je een bijdrage levert aan onderzoek naar bijvoorbeeld nieuwe behandelingen. Er kunnen ook nadelen zitten aan deelname, zoals risico’s die je loopt omdat het een nieuwe behandeling betreft, eventuele bijwerkingen en de tijd en moeite die je erin stopt.

De Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek (CCMO) zorgt voor de bescherming van proefpersonen die deelnemen aan medisch-wetenschappelijk onderzoek. Op de website van CCMO kun je terecht voor alle belangrijke informatie met betrekking tot het meedoen aan onderzoek.

Aanvullende informatie vind je op de website van Rijksoverheid 

Daarnaast kun je ook je behandelend arts vragen of hij/zij weet welke onderzoeken er op dit moment lopen voor de aandoening die je hebt. De arts kan je meer vertellen over meedoen aan wetenschappelijk onderzoek en welke onderzoeken mogelijk geschikt kunnen.