Bij levercirrose is er zoveel littekenweefsel aanwezig in de lever, dat dit de structuur van de lever heeft aangetast. Ook wel ‘verlittekening van de lever’ genoemd. Dit kan komen door een chronische infectie, een vergiftiging of een chronische (lever)ziekte. Hierdoor gaan levercellen eerst ontsteken en daarna sterven ze af. De afgestorven levercellen worden vervolgens vervangen door littekenweefsel. De lever raakt steeds meer beschadigd en gaat steeds minder goed werken.
Om het functieverlies van de lever te compenseren, gaan de gezonde levercellen zich delen. Bij beginnende levercirrose kan de lever daardoor eerst groter worden. In een later stadium wordt de lever juist weer kleiner.
De littekenvorming en aantasting van de lever kan zich steeds verder uitbreiden, zolang de oorzaak niet wordt weggenomen. Het is belangrijk dit proces op tijd te stoppen. Als er te veel gezond leverweefsel verdwijnt en het bloed niet meer goed door de lever kan stromen, ontstaan er ernstige problemen.
Door op tijd de oorzaak te behandelen, kan levercirrose weer verdwijnen en kunnen complicaties voorkomen worden. Als de oorzaak van levercirrose niet te behandelen is, kan de levercirrose zich steeds verder uitbreiden. Uiteindelijk kan levercirrose dan tot leverfalen leiden.
alle info op een rijin onze brochure over levercirrose
De lever
De lever is een orgaan met veel verschillende functies. Behalve de aanmaak van galvloeistof vindt ook opslag van vitaminen en mineralen in de lever plaats. In de lever worden veel belangrijke stoffen geproduceerd zoals eiwitten en vetten.
Daarnaast maakt de lever giftige stoffen en medicijnen onschadelijk en speelt dit orgaan een belangrijke rol bij de energiehuishouding. De lever heeft een grote reservecapaciteit en een groot herstelvermogen. Als een deel van de lever verwijderd wordt, groeit het resterende deel weer aan. Een voorwaarde hiervoor is dat het achtergebleven deel van de lever gezond en groot genoeg is.
Vanwege de grote reservecapaciteit van de lever geven leverziektes vaak pas in een laat stadium problemen. In een vroeg stadium hebben veel mensen met leverziekten geen klachten. Dit komt doordat het gezonde deel van de lever de verschillende functies goed genoeg kan uitvoeren. De lever ligt rechtsboven in de buikholte, tegen het middenrif en onder de ribben.
Bij volwassen mensen weegt de lever ongeveer anderhalve kilo en is bijna zo groot als een voetbal.
De ernst van levercirrose
Child Pugh stadia De ernst van de levercirrose wordt ingedeeld in stadia, de zogenaamde Child Pugh classificatie. De lever krijgt een rapportcijfer op basis van hoe goed hij nog functioneert en welke complicaties er zijn.
Afhankelijk van de bloeduitslagen en de al dan niet aanwezige complicaties, wordt de levercirrose ingedeeld in klasse A (score 5-6), klasse B (score 7-9) en klasse C (score 10-15). Bij klasse C is de levercirrose het meest ernstig.
MELD score De ernst van de levercirrose wordt ook ingeschat met een zogeheten MELD score. MELD staat voor Model of Endstage Liver Disease (model voor eindstadium leverziekte). Deze score wordt vastgesteld met bloeduitslagen. De MELD score geeft een schatting van de kans om de eerstkomende drie maanden te overlijden aan de leverziekte.
De score loopt van 7 tot 40 en vanaf MELD score 15 is er reden voor een levertransplantatie. Hoe hoger de score, hoe groter de kans op overlijden en hoe eerder een levertransplantatie moet plaatsvinden.
Oorzaak van levercirrose
Levercirrose kan ontstaan door een chronische infectie, een vergiftiging of een chronische ziekte. Enkele chronische ziekten die uiteindelijk kunnen leiden tot levercirrose zijn:
Meest voorkomende klachten en symptomen bij levercirrose
Levercirrose ontstaat langzaam. In het begin zijn er vaak niet of nauwelijks klachten of symptomen. Deze ontstaan pas als de lever meer beschadigd raakt. Klachten en symptomen die kunnen optreden bij levercirrose:
Misselijkheid
Verminderde eetlust
Gewichtsverlies
Verlies van spiermassa
Vermoeidheid en zwakte
Buikpijn
Geelzucht (icterus); het geel zien van het oogwit en de huid
Jeuk
Slechte adem
Kleine spinvormige bloedvaatjes op de borst en bovenarmen (spider naevi)
Donkere plekken in het gezicht en rode handpalmen
Stoppen van menstruatie bij vrouwen
Borstvorming en impotentie bij mannen
Complicaties bij levercirrose
Als de lever door levercirrose zijn functie niet meer goed kan uitoefenen, kunnen er ernstige problemen ontstaan. Levercirrose kan leiden tot een verhoogde druk in de bloedvaten van de lever. Hierdoor ontstaat stuwing. Door deze stuwing in de bloedvaten neemt de druk in de poortader toe. De poortader is het bloedvat dat bloed naar de lever aanvoert. Deze toenemende druk in de poortader wordt ‘portale hypertensie’ genoemd.
Bij portale hypertensie kunnen de volgende klachten of verschijnselen ontstaan:
Pijn links in de buik door een vergrote milt. Door de hoge bloeddruk in de lever stroomt er meer bloed door de milt. Deze kan daardoor op den duur vergroten.
Spataderen (varices) in de slokdarm, maag en endeldarm. Door de toegenomen druk in de poortader zoekt het bloed een uitweg naar andere bloedvaten. Zo ontstaan spataderen die levensgevaarlijke bloedingen kunnen veroorzaken.
Vochtophoping in de buikholte (ascites). Door de hoge druk kan er vocht vanuit de bloedvaten in de buik terecht komen. Veel vocht in de buikholte leidt tot buikpijn en ademhalingsproblemen.
Uitpuilende bloedvaten van de buikwand, vooral rond de navel. Ook kunnen er aambeien ontstaan.
Bij levercirrose worden giftige stoffen onvoldoende afgebroken. Hierdoor kan er bijvoorbeeld een teveel aan ammoniak ontstaan. Dit kan leiden tot encefalopathie (aantasting van de hersenfuncties). Iemand kan dan complexe handelingen minder goed uitvoeren, apathisch, suf of verward zijn en in coma raken. Ook de nierfunctie kan verstoord worden: het hepatorenaal syndroom.
Petra
''Het is puur toeval dat bij mij levercirrose is ontdekt. Als ik niet regelmatig bloedonderzoek had gehad, was ik nu misschien niet meer in leven geweest.''
Jeroen
''Ik bleef vooral kijken naar wat ik wél nog kon, en besteedde mijn energie selectief.''
Aad
''Ik voel me nu een stuk fitter.''
Hoe gaat het verder?
Diagnose van levercirrose
Meestal is een combinatie van onderzoeken nodig om de diagnose levercirrose te kunnen stellen:
Bloedonderzoek
Bloedonderzoek geeft een beeld van hoe goed de lever functioneert. De uitslagen geven informatie over de ernst van de levercirrose en of er ontstekingen zijn. Ook kan het bloed aanknopingspunten geven over de oorzaak van de levercirrose en de manier waarop deze het best behandeld kan worden.
Echografie
Met een echografie zijn eventuele afwijkingen in het weefsel en de bloedvaten van de lever te zien. Dit is een onderzoek waarbij gebruik wordt gemaakt van geluidsgolven.
Gastroscopie
Een gastroscopie (kijkonderzoek) wordt gedaan als de arts denkt dat er spataderen (varices) in de slokdarm of maag zitten. Met dit onderzoek wordt de binnenkant van de maag en slokdarm bekeken. De arts kan tijdens het onderzoek eventueel ingrepen uitvoeren. Zoals het afbinden van spataderen in de slokdarm met elastiekjes.
CT-scan
Met een CT-scan kunnen eventuele afwijkingen in de lever opgespoord worden. Een CT-scan maakt gebruik van röntgenstralen. Met de scanner worden gedetailleerde foto’s van de lever gemaakt. Meestal wordt van tevoren contrastvloeistof in een ader van de arm gespoten.
MRI-scan
Met een MRI-scan kunnen eventuele afwijkingen in de lever opgespoord worden. Een MRI-scan maakt gebruik van een sterk magnetisch veld. Met de scanner worden gedetailleerde foto’s van de lever en de galwegen (MRCP)gemaakt. Meestal wordt van tevoren contrastvloeistof in een ader van de arm gespoten.
Echogeleide leverpunctie of leverbiopsie
Een leverpunctie is een onderzoek waarbij de arts, onder plaatselijke verdoving, een holle naald via de buikwand in de lever brengt. Met de naald neemt hij een klein stukje weefsel (biopt) van de lever weg. Het biopt wordt onder de microscoop onderzocht. Zo kan een beeld gekregen worden van de oorzaak van de levercirrose en kan worden vastgesteld of er ontstekingen zijn. Soms wordt met een echo de juiste plek van de punctie bepaald.
FibroScan
Met een FibroScan wordt de hoeveelheid littekenweefsel (fibrose) in de lever gemeten. De arts plaatst een echokop op de buik en stuurt geluidsgolven naar de lever. Vervolgens wordt gemeten hoe snel de geluidsgolven terugkomen. Op basis daarvan kan de arts bepalen hoe soepel de lever nog is. Een normale lever is heel soepel en week, een lever met veel littekenweefsel is stug.
Behandeling van levercirrose
De behandeling van levercirrose is gericht op het stoppen van het proces van levercirrose, het voorkomen van complicaties en het verminderen van klachten. Als levercirrose in een vroeg stadium wordt vastgesteld, kan er nog een herstel van de leverfunctie optreden. Een alcoholverbod en goede voedingsadviezen om ondervoeding tegen te gaan en de spiermassa op pijl te houden, kunnen dan helpen.
De schade aan de lever kan herstellen als de oorzaak van de levercirrose behandeld kan worden. Door de oorzaak te behandelen wordt de resterende leverfunctie behouden en verbeterd. Zo kan bijvoorbeeld chronische hepatitis B of C behandeld worden met medicijnen. Als de ziekte die de levercirrose veroorzaakt onder controle is of geneest, stopt de vorming van nieuw littekenweefsel en beschadigt de lever niet verder.
Kan de oorzaak van de levercirrose niet behandeld worden, dan kan de ziekte zich uitbreiden en ontstaat er steeds meer littekenweefsel. Levercirrose kan jarenlang stabiel blijven, maar ook steeds erger worden. Uiteindelijk kan levercirrose tot leverfalen leiden.
Levertransplantatie
Als een te groot deel van de lever beschadigd is, is een levertransplantatie nog de enige mogelijkheid. Dit is een grote operatie met kans op complicaties. De arts kan je daarover meer vertellen.
Behandeling van de complicaties van levercirrose
Vaak is het mogelijk om de complicaties van levercirrose te behandelen. Dit kan klachten verminderen.
Mensen met levercirrose zijn gevoeliger voor infecties. Met vaccinaties kun je voorkomen dat je bepaalde infecties krijgt. Als er een infectie optreedt, kan deze behandeld worden met antibiotica.
Bij vochtophopingen in de buik (ascitis) kan de arts een zoutbeperkt dieet en vochtafdrijvende medicijnen voorschrijven (plaspillen of diuretica).
Verwardheid of sufheid kan behandeld worden met medicijnen.
Slokdarmspataderen en spataderen in de maag kunnen endoscopisch (via een kijkonderzoek) behandeld worden. Tijdens een gastroscopie kan de arts medicijnen in of naast de spatader spuiten, waardoor de ader vernauwt. Of de spatader kan afgebonden worden met elastiekjes. Om bloedingen te voorkomen krijg je meestal ook medicijnen voorgeschreven.
Jeukklachten kunnen behandeld worden met medicijnen.
Wat kan ik doen?
Zo zorg je ervoor dat de lever zoveel mogelijk in conditie blijft:
Tips en adviezen
Houd je weerstand op peil en probeer infecties te voorkomen. Dit kun je doen door gezond te eten, voldoende (nacht)rust te nemen en vaccinaties te nemen.
Eet gezond en gevarieerd, tenminste viermaal per dag. Zorg dat je voldoende calorieën binnenkrijgt. Mensen met levercirrose raken snel ondervoed. Ga voor een persoonlijk voedingsadvies naar een diëtist.
Overleg medicijngebruik altijd met je arts. Sommige medicijnen kunnen de lever teveel belasten.Veel medicijnen kunnen gebruikt worden door mensen met levercirrose. Sommige medicijnen kunnen echter beter niet gebruikt worden. Op de website Geneesmiddelen bij levercirrose vind je welke medicijnen veilig zijn bij mensen met levercirrose. Ook leest je wat de risico’s zijn en wat je kan doen.
Probeer dagelijks te bewegen. Zo houd je je conditie en spiermassa op peil.
Gebruik helemaal geen alcohol.
Gebruik geen drugs en rook niet. Roken en drugs zijn slecht voor je lever en voor je algehele gezondheid.
Patiëntenvereniging
De Nederlandse Leverpatiënten Vereniging (NLV) is een actieve patiëntenorganisatie voor iedereen die met een leverziekte te maken heeft: patiënten, familieleden, zorgverleners en andere betrokkenen. De vereniging verzorgt informatiemateriaal, geeft voorlichting, maakt het delen van ervaringen mogelijk en speelt een belangrijke rol in de belangenbehartiging van leverpatiënten.
Dit doen wij
Een gezonde spijsvertering voor iedereen, dat is de droom van de Maag Lever Darm Stichting. Twee miljoen Nederlanders kampen dagelijks met schaamte, angst of onmacht door spijsverteringsaandoeningen. Voor hen werken wij aan oplossingen. Dat doen we samen met artsen, onderzoekers, wetenschappers, patiënten en hun naasten, donateurs en vrijwilligers.
Wij zetten ons in om levercirrose en leververvetting te voorkomen en te bestrijden. Dit doen wij onder andere door middel van voorlichting, vroege opsporing en het verbeteren van het diagnosetraject.
'We kunnen een agressieve vorm van leververvetting alleen vaststellen door een stukje van de lever weg te nemen. Dat is een pijnlijke en dure ingreep. Straks moet dat kunnen door alleen wat bloed of ontlasting te analyseren.
'
Deze informatie is geschreven door de Maag Lever Darm Stichting.
In samenwerking met:
De Nederlandse Leverpatiënten Vereniging (NLV)
Prof. dr. Rob de Man, MDL-arts
Drs. Jannie den Ouden-Muller, internist
Laatst herzien:
September 2017
We houden je graag op de hoogte
We informeren je graag zo goed, betrouwbaar en compleet mogelijk over spijsverteringsziekten en -klachten. Voor voorlichting en onderzoek naar spijsverteringsziekten zijn wij volledig afhankelijk van donateurs.
