Bij mensen met een Barrett slokdarm (Barrett oesophagus) zit aan de binnenkant van een deel van de slokdarm een ander weefsel dan normaal. Dat deel bestaat uit roze gekleurd slijmvlies, vergelijkbaar met het slijmvlies van de maag. Minder dan vijf procent van de mensen met een Barrett slokdarm krijgt uiteindelijk slokdarmkanker. Daarmee is de kans op slokdarmkanker door een Barrett slokdarm verhoogd, maar nog steeds klein. Het is onbekend waarom sommige mensen met een Barrett slokdarm wel slokdarmkanker krijgen en anderen niet.
Een Barrett slokdarm ontstaat door het jarenlang terugstromen van brandend maagzuur in de slokdarm. Dit terugstromen noemen we ook wel refluxd. Als zure inhoud van de maag regelmatig omhoog komt, kan de slokdarm op den duur beschadigd en ontstoken raken. Duurt die slokdarmontsteking lang, dan kan het weefsel van de slokdarm veranderen. Het normale weefsel veranderd dan in Barrett slijmvlies. Ongeveer één op de tien mensen met refluxklachten krijgt een Barrett slokdarm. De meeste mensen met brandend maagzuur krijgen dus geen Barrett slokdarm. Een Barrett slokdarm kan ook ontstaan zonder dat iemand ooit klachten van brandend maagzuur heeft gehad. Het is onduidelijk waarom bij sommige mensen wel een Barrett slokdarm ontstaat en bij anderen niet.
Een Barrett slokdarm komt vooral voor bij blanke mannen die ouder zijn dan 50 jaar en jarenlang last hebben gehad van brandend maagzuur. Vrouwen kunnen ook een Barrett slokdarm ontwikkelen, maar bij mannen komt de afwijking twee tot vier keer zo vaak voor. Ook jongere mensen en mensen met een andere etnische afkomst kunnen een Barrett slokdarm ontwikkelen, maar bij hen is die kans veel lager. Ongeveer vijf procent van de volwassenen in Nederland heeft een Barrett slokdarm. De ernst van de afwijking kan heel verschillend zijn.
De slokdarm
De slokdarm is een gespierde buis van ongeveer 30 cm lang en loopt van de keelholte tot aan de maag. De spieren in de slokdarmwand vervoeren voedsel naar de maag. De slokdarm bestaat (van buiten naar binnen) uit spieren, een laagje bindweefsel en slijmvlies. Op de overgang van slokdarm naar maag zit een sluitspiertje. Het gaat open als er voedsel vanuit de slokdarm naar de maag gaat. Daarna gaat het weer dicht. Hierdoor stroomt voedsel en maagsap uit de maag niet terug de slokdarm in.
Breukje in het middenrif
Soms werkt de afsluitfunctie tussen maag en slokdarm niet goed, bijvoorbeeld door een ‘breukje in het middenrif’. Het middenrif is een platte spier die de borstholte en buikholte van elkaar scheidt. In het middenrif zit een kleine opening, waardoor de slokdarm naar de maag loopt. Als deze opening in het middenrif te wijd is, kan de maag in de borstholte omhoog schuiven. We noemen dit een ‘breukje in het middenrif’. Er stroomt dan zure maaginhoud in de slokdarm. De meeste mensen met een Barrett slokdarm hebben ook een breukje in het middenrif.
alle info op een rijin onze brochure over barrett slokdarm
Hoe herken ik het?
Klachten en symptomen bij een Barrett slokdarm
De klachten bij een Barrett slokdarm zijn heel verschillend. Sommige mensen hebben nooit klachten gehad. Anderen hebben jarenlang last gehad van brandend maagzuur. Dit zijn vooral klachten van zuurbranden en oprispingen. Door langdurig brandend maagzuur kan een ontsteking van de slokdarm ontstaan. Een ontsteking aan de slokdarm die lang duurt kan leiden tot een Barrett slokdarm. Maar dit is lang niet altijd het geval.
De belangrijkste klacht bij een slokdarmontsteking is een branderig of pijnlijk gevoel achter of onderaan het borstbeen. Sommige mensen voelen dit als een drukkende of knijpende pijn bij het borstbeen. Andere klachten die kunnen ontstaan zijn het spontaan omhoog komen van eten of het gevoel hebben dat het eten niet goed zakt.
Kees
''Ik heb geen klachten aan mijn Barrett slokdarm. Dat is een geluk, maar eigenlijk ook een gevaar.''
Hoe gaat het verder?
Diagnose van een Barrett slokdarm
Een Barrett slokdarm kan worden vastgesteld met een kijkonderzoek (endoscopie) van de slokdarm. Een kijkonderzoek van de slokdarm wordt ook wel een gastroscopie genoemd. De arts kijkt dan met een flexibele slang via de mond in de slokdarm. Met de camera kan de arts een slokdarmontsteking of een verandering in het weefsel van de slokdarm zien. Tijdens dit onderzoek neemt de arts kleine hapjes weefsel (biopten) weg uit de slokdarmwand of de maag. Deze biopten worden daarna onder de microscoop onderzocht. De diagnose Barrett slokdarm is pas na dit microscopisch onderzoek met zekerheid te stellen.
Controle bij een Barrett slokdarm
Mensen met een Barrett slokdarm worden regelmatig in het ziekenhuis gecontroleerd door een maag-darm-leverarts (MDL-arts). Ook dit gebeurt met een gastroscopie, een kijkonderzoek van de slokdarm. Tijdens dit onderzoek wordt het Barrett slijmvlies goed bekeken. En er worden kleine stukjes weefsel (biopten) weggenomen om te onderzoeken op de aanwezigheid van afwijkende, onrustige cellen. Deze afwijkingen heten dysplasie.
Meer over controle van een Barrett slokdarm
Controle is nodig omdat soms vanuit een Barrett slokdarm slokdarmkanker kan ontstaan. Als een slokdarmtumor op tijd wordt ontdekt, is deze vaak goed te behandelen. Is de kanker al langer aanwezig (vergevorderd stadium), dan is de behandeling heel ingrijpend. Bovendien is de kans om te genezen dan veel kleiner. Hoe vaak controle nodig is bij een Barrett slokdarm, is met name afhankelijk van de lengte van de Barrett slokdarm.
Een Barrett slokdarm korter dan een centimeter hoeft niet te worden gecontroleerd, omdat het risico op kanker dan erg klein is. Het risico op slokdarmkanker wordt groter als de lengte van de Barrett slokdarm toeneemt. Daarom worden mensen met een Barrett slokdarm tussen de één en drie centimeter elke vijf jaar gecontroleerd en mensen met een Barrett slokdarm langer dan drie centimeter elke drie jaar. Bij een Barrett slokdarm langer dan tien centimeter worden mensen doorverwezen naar een gespecialiseerd Barrett Expert Centrum.
Als er tijdens de controle licht onrustige cellen worden gevonden, is dit een reden om de weefselhapjes (biopten) door een gespecialiseerde patholoog opnieuw te laten bekijken. Als deze bevestigt dat er licht onrustige cellen aanwezig zijn, wordt de patiënt doorverwezen naar een gespecialiseerd Barrett Expert Centrum. Ook bij een diagnose van ernstig onrustige cellen of slokdarmkanker wordt de patiënt doorverwezen naar een gespecialiseerd Barrett Expert Centrum. Daar wordt bekeken welke behandeling mogelijk is. Na een behandeling blijven mensen met een Barrett slokdarm onder controle.
Wees alert
Bij een Barrett slokdarm is het belangrijk om goed te letten op de volgende klachten. Deze klachten kunnen namelijk een gevolg zijn van een maagzweer of slokdarmkanker. Ga met deze klachten altijd naar de huisarts.
Onverklaarbaar gewichtsverlies
Bloed overgeven
Pikzwarte, teerachtige ontlasting
Problemen met slikken, of als het eten niet wil zakken
Behandeling van een Barrett slokdarm
Een Barrett slokdarm zonder onrustige cellen hoeft niet behandeld te worden. Regelmatige controle is dan voldoende om onrustige cellen in een vroeg en behandelbaar stadium op te sporen. Een Barrett slokdarm met onrustige cellen, wordt wel behandeld. Er zijn verschillende behandelingen mogelijk bij een Barrett slokdarm. Welke behandeling voor jou het meest geschikt is, is afhankelijk van de ernst van de afwijking. Je arts zal dit verder met je bespreken.
Behandeling klachten van brandend maagzuur Veel mensen met een Barrett slokdarm hebben last van brandend maagzuur (reflux). Leefregels en medicijnen kunnen helpen om klachten van brandend maagzuur te verminderen en uitbreiding van de weefselverandering te voorkomen. Een Barrett slokdarm kan niet genezen door leefregels en medicijnen.
Medicijnen
Brandend maagzuur kan meestal goed behandeld worden door medicijnen. Grofweg zijn er twee soorten medicijnen:
Neutraliserende medicijnen
Deze middelen zorgen ervoor dat de maag minder zuur wordt. Deze middelen hebben direct effect, maar het effect houdt niet lang aan. Nadat het maagzuur is geneutraliseerd, maakt de maag extra zuur aan. Hierdoor kunnen de klachten terugkeren. Deze medicijnen zijn daarom geschikt om zo nu en dan klachten te behandelen en niet bedoeld voor langdurig en regelmatig gebruik. Voorbeelden van deze middelen zijn Rennie®, Antagel® en Maalox®.
Maagzuurremmers
Maagzuurremmers zijn medicijnen die de productie van maagzuur remmen. Het effect van deze middelen houdt langer aan. Hierdoor zijn ze geschikt voor langdurig gebruik. Veel mensen met een Barrett slokdarm slikken dagelijks een maagzuurremmer. Voorbeelden van deze middelen zijn Losec®, Nexium®, Pantozol®, Prezal® en Pariet®.
Endoscopische Mucosale Resectie (EMR)
In het veranderde weefsel van een Barrett slokdarm kunnen vroege vormen van slokdarmkanker ontstaan. Soms is het dan mogelijk dit afwijkende weefsel te verwijderen. Dit gebeurt met een flexibele slang (endoscoop) die via de mond naar de slokdarm wordt gebracht. De arts schuift kleine instrumenten in door de endoscoop. Het afwijkende weefsel in de slokdarm kan zo weggesneden worden zonder dat er een operatie nodig is. Dit wordt ook wel endoscopische mucosale resectie (EMR) genoemd. Deze behandeling is alleen mogelijk als de afwijking zich tot de bovenste laag van de slokdarmwand beperkt. Na deze behandeling wordt langere tijd een hoge dosis maagzuurremmers gegeven.
Ablatie therapieën
Ablatie therapieën zijn behandelingen waarmee het Barrett slijmvlies dat risico loopt op het vormen van slokdarmkanker, weggebrand wordt. Ablatie betekent wegbranden. Bij een zichtbare afwijking in de Barrett slokdarm wordt deze afwijking soms eerst met endoscopische mucosale resectie (EMR) weggehaald. Daarna wordt de rest van de Barrett slokdarm behandeld met ablatie therapie. In sommige gevallen is er geen zichtbare afwijking, maar zijn er wel onrustige cellen, dan wordt al het Barrett slijmvlies weggebrand. De ablatieve behandelingen die tegenwoordig het meeste wordt toegepast is radiofrequente ablatie (RFA).
Radiofrequente ablatie (RFA)
Bij radiofrequente ablatie (RFA) wordt het meest oppervlakkige laagje van de slokdarmwand korte tijd sterk verhit, waardoor dit laagje afsterft. Dit gebeurt met een ballonnetje dat in de slokdarm wordt gebracht via de mond. Als er zichtbare afwijkingen te zien zijn in de slokdarm, worden deze eerst weggehaald met endoscopische mucosale resectie (EMR). Daarna volgt dan de behandeling met RFA. Als er geen zichtbare afwijkingen in de slokdarm te zien zijn, wordt alleen behandeld met RFA. Na RFA wordt een lange tijd een hoge dosis maagzuurremmers gegeven. Hierdoor ontstaat er gezond slokdarmweefsel op de plaats waar het Barrett weefsel zat. Meestal zijn er drie RFA-behandelingen nodig om het beste resultaat te krijgen. Tussen die behandelingen zitten steeds twee à drie maanden.
Verwijderen van de slokdarm
Bij vergevorderde vormen van slokdarmkanker in een Barrett slokdarm kan een operatie nodig zijn waarbij de slokdarm wordt verwijderd. Meestal vindt eerst een voorbehandeling plaats met chemotherapie en bestraling. Het operatief verwijderen van de slokdarm wordt ook wel een slokdarmresectie genoemd. Dit is een ingrijpende operatie, waarbij complicaties kunnen optreden.
Eet liever kleinere porties verspreid over de dag. Na een grote of vette maaltijd kunnen gemakkelijkklachten van brandend maagzuur ontstaan.
Eet niets meer vanaf drie uur voordat je gaat slapen
Ga ook niet liggen kort na de maaltijd. Je maaginhoud kan dan gemakkelijk omhoog stromen.
Plaats het hoofdeinde van het bed op klossen
Door het hoofdeinde te verhogen kom je een beetje schuin in bed te liggen. Dit voorkomt dat je maaginhoud naar boven stroomt.
Slaap op je linkerzij
Slapen op de linkerzij kan verlichting geven als je last hebt van brandend maagzuur in de nacht. De zure maaginhoud stroom zo minder makkelijk naar de slokdarm.
Buk zo min mogelijk voorover
Zak zoveel mogelijk door de knieën met een rechte rug. Als je voorover bukt kan je maaginhoud naar boven stromen.
Zorg voor een gezond lichaamsgewicht
Overgewicht kan de druk op de maag vergroten. Dit kan klachten van brandend maagzuur veroorzaken.
Voorkom verstopping
(Ernstige) verstopping in de darmen vergroot de druk op de maag. Dit kan klachten van brandend maagzuur veroorzaken.
Draag geen knellende kleding die op je maag drukt
Deze druk op de maag kan klachten van brandend maagzuur veroorzaken.
Stop met roken
Roken kan het sluitspiertje tussen maag en slokdarm verzwakken.
Wees voorzichtig met alcohol, pepermunt, chocolade, koffie, cola, citrusvruchten en scherpe kruiden
Deze producten kunnen klachten van brandend maagzuur verergeren.
Veelgestelde vragen over de Barrett slokdarm
We ontvangen veel vragen over de Barrett slokdarm en het onderzoek met de e-nose (ademtest). De e-nose kan mogelijk slokdarmkanker vroeg opsporen. De meest gestelde vragen en antwoorden hebben we op een rij gezet. Let op: we kunnen geen persoonlijke medische adviezen geven en hebben geen artsen in dienst. Voor persoonlijke vragen adviseren we om contact op te nemen met je (huis)arts.
Deze informatie is geschreven door de Maag Lever Darm Stichting.
In samenwerking met:
Dr. Roos Pouw, MDL-arts in opleiding
Dr. Wouter Curvers, MDL-arts
Laatst herzien:
december 2016
We houden je graag op de hoogte
We informeren je graag zo goed, betrouwbaar en compleet mogelijk over spijsverteringsziekten en -klachten. Voor voorlichting en onderzoek naar spijsverteringsziekten zijn wij volledig afhankelijk van donateurs.
