Leververvetting is een stapeling van vet in de lever. De lever speelt een belangrijke rol bij de vetstofwisseling. Als er iets mis gaat in die vetstofwisseling, kan de lever steeds meer vet gaan opslaan in de levercellen. Met het vet worden van de lever als gevolg. Leververvetting wordt ook wel steatose genoemd.
Leververvetting is de meest voorkomende aandoening aan de lever in de westerse wereld. Door een ongezonde voeding en leefstijl raakt de vetstofwisseling in het lichaam verstoord en hoopt vet zich op in de buikorganen, waaronder de lever. Ook verandert de stofwisseling van de lever, waardoor er meer vet in de levercellen terecht komt.
Leververvetting kan (gedeeltelijk) herstellen als de oorzaak van de leververvetting wordt weggenomen. Als er niets wordt gedaan, zal de lever steeds verder vervetten. Eén op de vijf mensen die langere tijd leververvetting hebben, krijgt uiteindelijk een ontsteking van de lever (hepatitis). Deze ontsteking kan littekenvorming in de lever (leverfibrose) veroorzaken en uiteindelijk leiden tot levercirrose. Bij levercirrose is er ernstige schade aan de lever die op den duur tot leverfalen kan leiden. Dat kan levensbedreigend zijn. Een levertransplantatie is dan nog de enige behandelmogelijkheid.
De lever
De lever is een orgaan met veel verschillende functies. Behalve de aanmaak van galvloeistof vindt ook opslag van vitaminen en mineralen in de lever plaats. In de lever worden veel belangrijke stoffen geproduceerd zoals eiwitten en vetten. Daarnaast maakt de lever giftige stoffen en medicijnen onschadelijk en speelt dit orgaan een belangrijke rol bij de energiehuishouding. De lever heeft een grote reservecapaciteit en een groot herstelvermogen. Als een deel van de lever verwijderd wordt, groeit het resterende deel weer aan. Een voorwaarde hiervoor is dat het achtergebleven deel van de lever gezond en groot genoeg is.
Vanwege de grote reservecapaciteit van de lever geven leverziektes vaak pas in een laat stadium problemen. In een vroeg stadium hebben veel mensen met leverziekten geen klachten. Dit komt doordat het gezonde deel van de lever de verschillende functies goed genoeg kan uitvoeren. De lever ligt rechtsboven in de buikholte, tegen het middenrif en onder de ribben.
Bij volwassen mensen weegt de lever ongeveer anderhalve kilo en is bijna zo groot als een voetbal.
Oorzaken van leververvetting
De meest voorkomende oorzaken van leververvetting zijn:
Overgewicht en obesitas
Overgewicht en obesitas leiden tot meer vet in de lever. Vooral mensen met veel vet rond hun middel (buikvet) lopen risico op vervetting van de lever.
Diabetes Mellitus Type 2 (suikerziekte)
Mensen met diabetes type 2 hebben vaker leververvetting. Vooral als ze niet goed zijn ingesteld op medicijnen of bij te weinig bewegen en ongezond eten. Hun bloedsuikerwaarden zijn dan langere tijd te hoog en het teveel aan suikers wordt in de lever omgezet in vetten. Deze vetten komen in de levercellen terecht met vervetting van de lever als gevolg.
Metabool syndroom
Het metabool syndroom treedt vooral op bij mensen met (ernstig) overgewicht, obesitas en Diabetes Mellitus. Mensen met het metabool syndroom hebben vaker een verstoorde vetstofwisseling en daardoor meer kans op leververvetting.
Het metabool syndroom is een combinatie van een:
verhoogde bloeddruk
verhoogd triglyceridengehalte in het bloed (triglyceriden zijn vetten in het bloed die voor energie zorgen)
brede tailleomvang (>102 cm bij mannen en >88 cm bij vrouwen)
laag HDL-cholesterol en
verhoogd bloedsuikergehalte.
Al deze factoren samen zorgen voor meer risico op leververvetting, hart- en vaatziekten en kanker.
Chronisch alcoholgebruik
Een lange periode van veel alcohol drinken kan ervoor zorgen dat de lever vervet. Bij sommige mensen gaat de lever vervolgens ook ontsteken. De ontstoken levercellen werken minder goed waardoor de vetstapeling erger wordt en er een chronische ontsteking van de lever ontstaat. Dit leidt weer tot littekenvorming in de lever (leverfibrose) en uiteindelijk kan de lever er ernstig door beschadigen (levercirrose).
Minder vaak voorkomende oorzaken van leververvetting zijn:
Ondervoeding (tekort aan koolhydraten, vetten en eiwitten)
Gebruik van sommige medicijnen die de leverfunctie kunnen verstoren.
Leververvetting kan ook voorkomen als complicatie bij een chronische darmontsteking, zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Dit komt vooral voor als deze ziekten behandeld worden met het medicijn Prednison.
Niet-alcoholische leververvetting (NAFLD en NASH)
Leververvetting dieniet wordt veroorzaakt door overmatig alcoholgebruik wordt ook wel niet-alcoholische leververvetting genoemd. De Engelse naam hiervoor is non alcoholic fatty liver disease (NAFLD). Niet-alcoholische leververvetting komt veel voor in de westerse landen. Vaak als gevolg van een ongezonde leefstijl met weinig lichaamsbeweging en calorierijke en te vette voeding.
NAFLD is een verzamelnaam van niet-alcoholische leveraandoeningen met leververvetting als beginstadium en leverontsteking (niet-alcoholische steatohepatitis of NASH) als eindstadium. Deze leverontsteking kan vervolgens weer leiden tot levercirrose en leverkanker.
alle info op een rijin onze brochure over leververvetting
Zwangerschapssteatose
Een zeer zeldzame en acute vorm van leververvetting kan ontstaan tijdens de zwangerschap en wordt zwangerschapssteatose genoemd. Zwangerschapssteatose kan ontstaan vanaf de 28e week in de zwangerschap. Het is een zeer ernstige vorm van leververvetting die zowel voor moeder als kind erg gevaarlijk kan zijn. De klachten verdwijnen meestal direct na de bevalling.
Hoe herken ik het?
Klachten en symptomen bij leververvetting
Leververvetting veroorzaakt meestal geen klachten. Sommige mensen hebben last van (vage) pijn rechtsboven in de buik en vermoeidheid. Heel soms is er sprake van geelzucht. Geelzucht is het geel zien van het oogwit en de huid.
Bij 1 op de 5 mensen met leververvetting ontstaat een ontsteking van de lever (hepatitis). Hierbij kunnen verschillende klachten voorkomen, waaronder chronische vermoeidheid, een algeheel ziektegevoel en soms jeuk.
Hoe gaat het verder?
Diagnose van leververvetting
Leververvetting wordt vaak bij toeval ontdekt tijdens een echo van de bovenbuik of door afwijkende bloedwaarden bij een onderzoek voor andere klachten. Dit komt omdat leververvetting meestal niet of nauwelijks specifieke klachten geeft.
Als er wel klachten zijn die kunnen wijzen op leververvetting zal de huisarts lichamelijk onderzoek en bloedonderzoek doen. Bij lichamelijk onderzoek kan de lever iets vergroot of gevoelig zijn, maar dit hoeft niet. Bij bloedonderzoek worden meestal licht verhoogde leverwaarden gevonden, maar ook dit hoeft niet. Bij twijfel stuurt de huisarts je door naar het ziekenhuis voor verder onderzoek.
Echografie Tijdens een echografie wordt de lever in beeld gebracht met behulp van geluidsgolven. Als meer dan 30 procent van de lever vervet is, is dat op een echografie goed te zien.
FibroScan Met een fibroScan wordt de mate van leververvetting en de hoeveelheid littekenweefsel (fibrose) in de lever gemeten. De arts plaatst een echokop op de buik en stuurt met een niet pijnlijk duwtje in de huid geluidsgolven naar de lever. Vervolgens wordt gemeten hoe snel de geluidsgolven terugkomen.
Op basis daarvan kan de arts bepalen hoe soepel de lever nog is. Een normale lever is heel soepel en week, een lever met veel littekenweefsel is stug. Als met een FibroScan beschadiging van de lever wordt vastgesteld, kan er aanvullend nog een leverpunctie worden uitgevoerd.
(Echogeleide) leverpunctie of leverbiopsie Een leverpunctie is een onderzoek waarbij de arts, onder plaatselijke verdoving, een holle naald via de buikwand in de lever brengt. Hiermee neemt hij een klein stukje weefsel (biopt) van de lever weg.
Het biopt wordt onder de microscoop onderzocht. Zo kan de arts de mate van de leverbeschadiging vaststellen. Vaak wordt met een echo de juiste plek van de punctie bepaald.
Behandeling van leververvetting
Leververvetting is in de meeste gevallen om te keren door veranderingen in leefstijl: meer bewegen, gezonde voeding en een gezond gewicht. Als langdurig alcoholgebruik heeft geleid tot de leververvetting, dan moet er bij voorkeur helemaal gestopt worden met alcohol of in elk geval drastisch geminderd.
Helemaal stoppen is het advies als er ook ontstekingen in de lever te zien zijn. Zodra de oorzaak van de leververvetting weg is, neemt de vetstapeling in de lever vaak af of verdwijnt helemaal. Eventuele ontstekingen zullen ook afnemen. De lever kan hierdoor herstellen.
Zijn medicijnen de oorzaak, dan kun je samen met jouw arts zoeken naar een vervangend medicijn dat minder vetstapeling veroorzaakt. Heb je diabetes, dan is het belangrijk de medicijnen goed te gebruiken en gezond te leven om jouw bloedsuikerwaarden goed geregeld te houden.
Er is geen specifiek medicijn dat de lever doet ontvetten. Er wordt veel onderzoek gedaan naar nieuwe medicijnen die wellicht in de toekomst ingezet kunnen worden in de behandeling van leververvetting en bij het voorkomen van complicaties. Jouw arts kan je daarover meer vertellen.
Wat kan ik doen?
Tips en adviezen bij leververvetting
Deze adviezen zijn ook belangrijk als dit niet de oorzaak is van uw leververvetting. Zo kun je verdere vervetting van de lever tegengaan en voorkom je leverontsteking (hepatitis) en uiteindelijk ernstige leverschade (levercirrose).
Eet gezond en gevarieerd
Zorg voor een gezond gewicht
Drink geen alcohol of beperk je alcoholgebruik
Zorg voor voldoende beweging
Patiëntenvereniging
De Nederlandse Leverpatiënten Vereniging (NLV) is een actieve patiëntenorganisatie voor iedereen die met een leverziekte te maken heeft: patiënten, familieleden, zorgverleners en andere betrokkenen. De vereniging verzorgt informatiemateriaal, geeft voorlichting, maakt het delen van ervaringen mogelijk en speelt een belangrijke rol in de belangenbehartiging van leverpatiënten.
Een gezonde spijsvertering voor iedereen, dat is de droom van de Maag Lever Darm Stichting. Twee miljoen Nederlanders kampen dagelijks met schaamte, angst of onmacht door spijsverteringsaandoeningen. Voor hen werken wij aan oplossingen. Dat doen we samen met artsen, onderzoekers, wetenschappers, patiënten en hun naasten, donateurs en vrijwilligers.
Wij zetten ons in om levercirrose en leververvetting te voorkomen en te bestrijden. Dit doen wij onder andere door middel van voorlichting, vroege opsporing en het verbeteren van het diagnosetraject.
'We kunnen een agressieve vorm van leververvetting alleen vaststellen door een stukje van de lever weg te nemen. Dat is een pijnlijke en dure ingreep. Straks moet dat kunnen door alleen wat bloed of ontlasting te analyseren.
'
Deze informatie is geschreven door de Maag Lever Darm Stichting
In samenwerking met: De Nederlandse Leverpatiënten Vereniging (NLV)
Dr. Karel van Erpecum, MDL-arts
Dr. Ger Koek, MDL-arts
Laatst herzien: September 2017
We houden je graag op de hoogte
We informeren je graag zo goed, betrouwbaar en compleet mogelijk over spijsverteringsziekten en -klachten. Voor voorlichting en onderzoek naar spijsverteringsziekten zijn wij volledig afhankelijk van donateurs.
